IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Ojców - rys miejscowości

OJCÓW

Wieś leżąca w środkowym odcinku dol. Prądnika i centralnej partii Ojcowskiego Parku Narodowego. Dzięki temu położeniu stanowi on niejako stolicę tego Parku.

250-115 tys. p.n.e. (starszy paleolit) - z tego okresu pochodzą znaleziska z Jaskini Ciemnej będące najstarszymi znanymi dotąd śladami człowieka na terenie Polski (w przypadku potwierdzenia się przypuszczeń archeologów co do znaleziska z J. Biśnik z 2005 r. najstarsze ślady bytności człowieka będą pochodziły ze wspomnianej jaskini koło Smolenia)

115-40 tys. p.n.e. (środkowy paleolit) - w Jaskini Ciemnej, Wylotnej i Koziarni znaleziska (krzemienne narzędzia myśliwskiej)

40-10 tys. lat p.n.e. (górny paleolit) - najstarsze na ziemiach polskich stanowisko kultury magdaleńskiej zostało odkryte w J. Maszyckiej. Sprawa jego datowania wywołuje rozmaite spory. Chodzi tu m.in. o zaliczenie zabytków tej kultury do jednej z faz magdaleńskich. Przyjęto, że zabytki te datują się sprzed kilkunastu tysięcy lat. Oprócz narzędzi krzemiennych znaleziono tu m.in.: rogowe i kościane groty oszczepów, a także tzw. berło wodzowskie z rogu renifera oraz fragmenty ornamentowanych żeber zwierzęcych. Z tej samej jaskini pochodzą również najstarsze jak dotąd odkryte na terenie Polski szczątki kostne człowieka (Homo sapiens recens), stanowiące równocześnie dowód najdawniejszych u nas praktyk kanibalistycznych. Również w J. Ciemnej i Koziarni odkryto szczątki ludzkie z tego okresu, a w J. Puchaczej i Potrójnej inne zabytki górno-paleolityczne)  

4500-1650 lat p.n.e. - w Jaskini Okopy Wielka Dolna znaleziska z neolitu będące reliktami ceramiki wstęgowej rytej

VI-V w. p.n.e. - znaleziska świadczące o najeździe Scytów

II (I) w. p.n.e. - w Jaskini Bębłowskiej , Mamutowej i Maszyckiej znaleziono pozostałości ceramiki celtyckiej (naczynia grafitowe)

VI-VII w. - pierwsze prymitywne grodzisko “ Oborzysko” w Jaskini Ciemnej

VII w. - grodzisko na Górze Okopy

XIII w. – zamek (drewniany ?) podupadł, w czasie najazdu Czechów.

1231 - rozbudowa grodziska na Górze Okopy w Ojcowie

ok. 1300 - Prawdopodobnie w zwaliskach i lochach zamku w Ojcowie ukrywał się Władysław Łokietek. Prawdopodobnie później ukrywał się w pobliskiej jaskini (być może jak głosi legenda była to Grota Łokietka)

poł. XIV w. - Za Kazimierza Wielkiego powstaje na miejscu dawnego grodu książęcego zamek w Ojcowie. Przebywała tu stale stu osobowa załoga. Kazimierz Wielki na cześć swego ojca nazwał go “castrum oczec” lub “Ociec u Skały” ustanawiając tu starostwo niegrodowe. Osiem okolicznych wsi utrzymywało twierdzę. Pierwsza wzmianka o niegrodzkim starostwie ojcowskim znalazła się w dziele Długosza “Liber beneficiorum”. Było ono w posiadaniu Szafrańców, Bonerów, Korycińskich itd.

l. 70-te XIV w. - w kronikach Janka z Czarnkowa pojawia się pierwsza wzmianka o zamku

1370 - burgrabią na zamku był Zaklika de Kozkow z Korzkwi

ok. 1400 - Jan z Korzkwi otrzymał zamek i starostwo ojcowskie jako zabezpieczenie pożyczki w kwocie 500 grzywien udzielonej królowi Jagielle

XV w. - stara osada wymieniana przez Długosza

1404 - król Władysław Jagiełło zastawił zamek w Ojcowie jako zabezpieczenie pożyczki udzielonej mu przez Piotra Szafrańca h. Starykoń

1406 - majątek ojcowski wraz z zamkiem odkupił od Szafrańców Jan Mężyk h. Wadwicz, dworzanin bliski królowi Jagielle, który zasłynął w historii m.in. jako sekretarz królewski tłumaczący królowi Jagielle pod Grunwaldem w 1410 r. zuchwałe słowa krzyżackich posłów wysłanych przed słynną bitwą

1440 - starostwo ojcowskie za zasługi wojenne i wsparcie finansowe króla Władysława Warneńczyka otrzymał Mikołaj z Balic

przełom XV i XVI w. - osada wymieniana przez Macieja z Miechowa.

XVI w. - osada wymieniana przez Marcian Kromera

1515 r. - starostwo ojcowskie objął potężny ród Bonerów, a później Piotr Myszkowski h. Jastrzębiec i inne wybitne rody

1536-56 - właścicielem zamku była królowa Bona Sforza d'Aragona

pocz. XVII w. - król Władysław IV nadał zamek i godność starosty ojcowskiego Mikołajowi z Pilczy Korycińskiemu w podzięce za mowę jaką wygłosił do szlachty, co ostatecznie pomogło zdobyć tron

1615 lub 1619 - Koryciński rozpoczął remont zamku

1620-33 - Mikołaj Koryciński a później jego syn również Mikołaj kontynuował rozbudowę zamku m.in. o kaplicę i południowy budynek starościński. Na ten czas przypada największa świetność zamku. Zdobiły go marmury, polichromie i rzeźby, flamandzkie arrasy, wschodnie kobierce.

1655-56 - zamek zdobyty, częściowo zniszczony przez Szwedów a następnie przeznaczony na magazyn broni i żywności

ok. 1660 - zamek został odbudowany przez starostę Stefana Korycińskiego, a następnie przez wdowę po nim

1676 - zamek i starostwo odkupił Stanisław Warszycki dla swego syna Jana Kazimierza. Druga żona Jana Warszyckiego - Domicela Wierzbowska - przeżyła małżonka. Później dwukrotnie wychodziła za mąż ale i tym razem przeżywała małżonków aż ostatecznie została sama dożywotnią posesorką Ojcowa.

1703 - starostą ojcowskim został Stanisław Morski ale po kilkunastu latach zarządzania zamkiem ustąpił starostwo szwagrowi Bogusławowi Łubieńskiemu, który m.in. zdobył stopień majora muszkieterów króla Ludwika XIV

1756 - Marianna Łubieńska wychodząc za mąż za Tobiasza Załuskiego wnosząc w posagu m.in. zamek w Ojcowie

1787 – Teofil Załuski – ostatni starosta ojcowski gościł u siebie Stanisława Augusta Poniatowskiego, który wracał z Krakowa do Warszawy

1788 - w Ojcowie przebywał Franciszek Karpiński

1795 - po III rozbiorze Polski zamek przeszedł pod władanie zaborcy rosyjskiego szybko chyląc się ku upadkowi

XIX w. - wieś letniskowa

1811 - do Ojcowa przyjechał Julian Ursyn Niemcewicz

1812 - zamek opuszczony przez ówczesnych właścicieli w ciągu kilkunastu lat popadł w ruinę

1815 - po utworzeniu Królestwa Kongresowego dobra ojcowskie włączone zostały do własności skarbowych

1820 - w Ojcowie przebywał Franciszek Wężyk

1826 - zamek o zawaleniu się jednej ze ścian został ostatecznie całkowicie opuszczony

1829 - do Ojcowa przyjechał Fryderyk Chopin. 
W tym samym roku rząd zaborcy sprzedał zamek ojcowski Konstantemu Wolickiemu a ten dokonał rozbiórki zrujnowanych zabudowań zamku. Uzyskany budulec posłużył do budowy dwóch hoteli nieopodal wzgórza zamkowego oraz karczmy, browaru i różnych budynków gospodarczych. Od rozbiórki ocalała jedynie baszta kazimierzowska i częściowo wieża bramna

1831 – umiera Teofil Załuski – ostatni starosta ojcowski

1832 – Konstanty Walicki odstępuje dobra kontraktem dzierżawnym Karolowi Szulcowi jednak Rząd nie uznał tej transakcji i później sprzedał je na licytacji Wojciechowi Prendowskiemu

1835 - ruiny zamku kupił na licytacji Wojciech Prendowski, właściciel Czyżowa Szlacheckiego k/ Zawichostu w dawnym woj. sandomierskim, uczestnik wojen napoleońskich

1840 - powstał projekt arch. Franciszka Marii Lanciego neogotyckiej odbudowy zamku

1842 - Ojców odwiedził Cyprian Kamil Norwid

około 1842-48 - przebywał tu Adolf Dygasiński, który pod wrażeniem pobytu tutaj napisał książkę o Ojcowie pt. "Gody życia"

1848 - do Ojcowa przyjechał Wojciech Gerson

2 poł. XIX w. - Ojców staje się znanym uzdrowiskiem

1855 - lekarz Lucjan Kowalski uruchomił tu pierwszy zakład wodoleczniczy "Sybilla". Nieco później powstał hotel "Pod Łokietkiem", oberża "Wesele w Ojcowie" i łazienki nad Prądnikiem.

1859 – syn Wojciecha Prendowskiego, Henryk Prendowski, postać światła o czym świadczy choćby fakt, że  był przyjacielem Norwida, wystawił oddział Gwardii Papieskiej, rezydował w Rzymie i był żonaty z kuzynką Papieża Urbana VIII sprzedał zamek w Pieskowej Skale (a może i zamek w Ojcowie) Aleksandrowi Przeździeckiemu, który to wybudował w Ojcowie Hotel “Pod Łokietkiem” i zapoczątkował uzdrowisko. A. Przeździecki zamierzał odbudować część zamku ale wybuchło powstanie styczniowe (1863)

marzec 1863 - poprzez zawieruchy powstania styczniowego zniszczeniu ulega uzdrowisko. Ówczesny właściciel Ojcowa, znany badacz jaskiń ojcowskich Jan Zawisza, zbudował wkrótce hotel "Pod Kazimierzem", a pod zamkiem założył park zdrojowy.

1865 – właściciel dóbr w Ojcowie, Szklarach i Czajowicach – Aleksander Przeździecki sprzedał je kupcom z Wrocławia.

1893-94 - właściciel Ojcowa Ludwik Krasiński, zięć Jana Zawiszy, zamierzał odrestaurować zamek wg dawnego planu znalezionego w bibliotece Uniwersytetu Krakowskiego. Przygotowano i rozpoczęto budowę lecz w 1895 r. Krasiński zmarł. Udało mu się natomiast wybudować w 1894 r. świetnie urządzony zakład hydropatyczny "Goplana" i łazienki nad Prądnikiem

Koniec XIX w. - Ludwika Czartoryska zleciła wykonanie nowego dachu na zamkowym stołpie i dokonała renowacji wieży bramnej w stylu neogotyckim

przełom XIX i XX w. - ruiny poddano konserwacji

pocz. XX w. - znaczenie Ojcowa jako uzdrowiska znacznie zmalało

1913 - znacznie obniżono wieżę zamkową

1935 - w zamkowej wieży bramnej urządzone zostało niewielkie muzeum regionalne

1937 - rozbiórka zakładu hydropatycznego "Goplana"

1956 - utworzenie Ojcowskiego Parku Narodowego

1958 - rozpoczęto amatorsko remonty zamku, jednak zostały one wstrzymane przez konserwatora zabytków

1980-82 - konserwacja murów zamku

l. 90-te. XX w. - odkrycie na zamku murów przyziemia gotyckich nieznanych dotąd baszt

1999 - dokonano przerzedzenia drzewostanu porastającego jedno ze zboczy Góry Zamkowej

Warto zobaczyć:

Nad wioską na szczycie skały górują ruiny zamku udostępnione do zwiedzania.

U podnóża skały z zamkiem znajduje się parking samochodowy, a dalej w kierunku wsi rozłożył się park zdrojowy ze schyłku XIX w. - ulubione miejsce odpoczynku letniego wycieczkowiczów. Park ten od wschodu i zachodu zamykają dwa zabytkowe budynki: Hotel "Pod Łokietkiem" (obecnie Muzeum im. Profesora Władysława Szafera) i Hotel "Pod Kazimierzem" (obecnie urząd pocztowy).

Za skałą zamkową przy drodze na Skałę i Pieskową Skałę warto obejrzeć kaplicę "Na Wodzie"  i dalej dwa zespoły młyńskie z XIX w. (patrz Ojcowski Park Narodowy)

Będąc w Ojcowie nie sposób również nie zauważyć przepięknej ludowej architektury wzorowanej na architekturze szwajcarskiej. Niektórzy nawet postanowili nadać tej architekturze nazwę styl ojcowski. Również obecnie można napotkać tu wiele domów drewnianych z 2 połowy XIX w. budowanych w tym stylu.

Wioska ta leży w samym centrum Ojcowskiego Parku Narodowego, który jest doskonałym miejscem na spędzenie wielu godzin pobytu bez chwili nudzenia się.

powiększ
Widok z Ojcowa na założenie zamkowe /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
Zamek w Ojcowie. Skała z ruina skrzydła południowego /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
Brama wjazdowa do zamku w Ojcowie /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
Zamek w Ojcowie. Baszta /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
Brama Krakowska /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
Dolina Prądnika. Widok z Góry Koronnej na Górę Okopy /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
OPN. Forma skalna Rękawica w Górze Koronnej - widok z góry /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
OPN. Góra Koronna - widok z Bramy Krakowskiej /fot. Zbigniew Bereszyński/

powiększ
Oborzysko w OPN. Wejście. Po prawej, w głębi - Rękawica /fot. Zbigniew Bereszyński/

Fot. Epimenides - Grota Łokietka. Korytarz Główny
Grota Łokietka. Korytarz Główny /fot. Epimenides/

Zobacz także

Ojcowski PN

J. Ciemna
J. Łokietka
J. Wylotna
J. Koziarnia
J. Maszycka
J. Okopy Wielka Dolna
J. Bębłowska
J. Mamutowa

grodzisko Oborzysko
grodzisko na G. Okopy

zamek Ojców

Muzeum im. W. Szafera
Muzeum Regionalne PTTK

Czajowice
Kraków
Szklary
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony