IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Krzykawka - rys miejscowości

KRZYKAWKA

Wieś w gminie Bolesław leżąca na wyniosłym garbie Progu Środkowotriasowego (na Wyżynie Śląskiej).

Przez wieś przebiega niebieski szlak Powstańców z 1863 roku i nieznakowana trasa rowerowa ze Sławkowa po dolinie Białej Przemszy.

XIII w. - we wsi istniał rycerski drewniany gródek

prawdopodobnie 1306-08 - z rąk zwolenników biskupa Jana Muskaty, którzy w niedalekim Sławkowie mieli silny ośrodek zniszczony został gródek rycerski, po czym siedziba miejscowego rycerstwa została przeniesiona w nowe miejsce, być  może w rejon obecnego dworku w Krzykawce, zlokalizowanego w bezpośrednim sąsiedztwie spalonego zameczku

1398 - najstarsze znane obecnie zapiski o wsi

1398-1400 - w źródłach występuje Wawrzyniec z Krzykawki

1415-45 - w źródłach występuje szlachcic Piotr

1445 - w źródłach występuje Bartosz z Krzykawy dzielący dziedzictwo ze Stanisławem Krzykawskim (1448 rok) oraz Mikołaj z Krzykawy

1462 - Krzykawka była własnością biskupów krakowskich

XVI - XIX w. - na okolicznych polach znajdowały się liczne kopalnie galeny

1724 - budowa klasycystycznego dworku

XIX w. - w okolicy liczne powstawały kopalnie galmanu

5 maj 1863 - W nocy z 3 na 4 maja granicę austriacką koło Olkusza przekroczył 500-osobowy oddział powstańczy płk Józefa Miniewskiego, w którym walczyła grupa ok. 40 garibaldczyków (legia cudzoziemska) pod dowództwem włoskiego płk Francesco Nullo. Spośród innych włoskich nazwisk walczących o wyzwolenie Polski w tym oddziale warto wymienić np.: Mazzoleni, Marchetti, Arcangelli, Cristofalli, Dilatti, Carolli, Sacchi i inni. Rosjanie szybko natrafili na oddział Miniewskiego i 5 maja doszło do bitwy pod Krzykawką. Rosjanami dowodził ks. Szachowski. Podczas bitwy zginął m.in. płk Nullo, którego ciało na polecenie ks. Szachowskiego pochowano z honorami wojskowymi w Olkuszu. Później jego prochy przewieziono do rodzinnego Bergamo, zaś ku jego pamięci na cmentarzu w Olkuszu postawiono jego symboliczny grób. Część poległych w tej bitwie spoczywa na cmentarzach w Niegowonicach i Olkuszu.

pocz. XX w. - w miejsce galeny i galmanu wzrosło w okolicy wydobycie rudy żelaza

1939 - w miejscy bohaterskiej śmieci płk F. Nullo postawiony został pomnik. Po wybuchu wojny Krzykawka została wcielona do Rzeszy, a wkrótce okupant sprowadził tu Niemieckich kolonistów. 

1939-45 - w czasie II wojny światowej zginęło 15 mieszkańców Krzykawki z czego aż 13 osób w obozach koncentracyjnych. Jest to zarazem blisko połowa osób które zginęły w ten sposób w całej gminie Bolesław [27 osób - przyp. autora].

maj 1944 - Krzykawka i sąsiednia Krzykawa stały się miejscem akcji przeprowadzonych przez oddział partyzancki GL PPS Gerarda Woźnicy "Hardego" celem utemperowania rozzuchwalonych niemieckich osadników znęcających się nad polską ludnością 

1982 - J. Pierzak odkrył dobrze zachowany średniowieczny gródek rycerski położony w miejscowym lesie

1984 - Wojewódzki Konserwator ds. Zabytków Archeologicznych w Katowicach zlecił dr E. Szydłowskiej z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu przeprowadzenie badań archeologicznych na gródku

1984-89 - przeprowadzony został generalny remont dworku

6-29 lipca 1989 - wznowione zostały badania archeologiczne na gródku, tym razem pod kierownictwem J. Pierzaka i D. Rozmusa

Warto zobaczyć:

W centrum wsi znajduje się klasycystyczny dworek z 1724 r.

W okolicy znajdują się malownicze lessowe jary i wąwozy opadające ku pn. w stronę rzeki Białej. Na jednej z lessowych skarp na północ od części wsi zwanej "Dziurka" w lesie "Zamczyska" znajdują się pozostałości rycerskiego gródka średniowiecznego

Na północnym skraju wsi pod lasem stoi pomnik upamiętniający miejsce śmierci płk Francesco Nullo w czasie stoczonej tu bitwy powstania styczniowego. Pomnik ten został ufundowany w 1939 r. Niegdyś przy mogile F. Nullo rosły przywiezione przez Włochów drzewa śródziemnomorskie jednak zmógł je polski ostry klimat. O ich istnieniu świadczyła później jedynie tablica z napisem: "posadziliśmy te drzewka pochodzące z naszych wzgórz, ażeby duch naszej ojczyzny przeniósł się tu i wzrastał, otaczając czcią mogiłę..." Podpisany był burmistrz rodzinnego miasta Nullo - Bergamo,  z którego w 1963 r. do Olkusza przyjechała delegacja. Na pomniku wyryty został napis: "Ziemio bądź matka prochów bohaterów poległych za wolność Twoją"

powiększ
Dworek w Krzykawce, fot. T. Kluk

powiększ
Krzykawka. Grodzisko - kopiec na skraju cypla terasy i majdan wewnętrzny, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Krzykawka. Pomnik na miejscu śmierci płk F. Nullo, fot. Z. Bereszyński

powiększ
"Szwajcaria Zagłębiowska", fot. T. Kluk

powiększ
"Szwajcaria Zagłębiowska", fot. T. Kluk

powiększ
"Szwajcaria Zagłębiowska", fot. T. Kluk

powiększ
"Szwajcaria Zagłębiowska" w Sławkowie-Chwaliboskie, fot. T. Kluk

Zobacz także

dworek w Krzykawce
zamek w Krzykawce

płk Francesco Nullo

Bolesław
Niegowonice
Olkusz
Sławków

szlak Powstańców z 1863
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony