KRZYKAWKA

Wieś w gminie Bolesław leżąca na wyniosłym garbie Progu Środkowotriasowego (na Wyżynie Śląskiej).

Przez wieś przebiega niebieski szlak Powstańców z 1863 roku i nieznakowana trasa rowerowa ze Sławkowa po dolinie Białej Przemszy.

XIII w. - we wsi istniał rycerski drewniany gródek

prawdopodobnie 1306-08 - z rąk zwolenników biskupa Jana Muskaty, którzy w niedalekim Sławkowie mieli silny ośrodek zniszczony został gródek rycerski, po czym siedziba miejscowego rycerstwa została przeniesiona w nowe miejsce, być  może w rejon obecnego dworku w Krzykawce, zlokalizowanego w bezpośrednim sąsiedztwie spalonego zameczku

1398 - najstarsze znane obecnie zapiski o wsi

1398-1400 - w źródłach występuje Wawrzyniec z Krzykawki

1415-45 - w źródłach występuje szlachcic Piotr

1445 - w źródłach występuje Bartosz z Krzykawy dzielący dziedzictwo ze Stanisławem Krzykawskim (1448 rok) oraz Mikołaj z Krzykawy

1462 - Krzykawka była własnością biskupów krakowskich

XVI - XIX w. - na okolicznych polach znajdowały się liczne kopalnie galeny

1724 - budowa klasycystycznego dworku

XIX w. - w okolicy liczne powstawały kopalnie galmanu

5 maj 1863 - W nocy z 3 na 4 maja granicę austriacką koło Olkusza przekroczył 500-osobowy oddział powstańczy płk Józefa Miniewskiego, w którym walczyła grupa ok. 40 garibaldczyków (legia cudzoziemska) pod dowództwem włoskiego płk Francesco Nullo. Spośród innych włoskich nazwisk walczących o wyzwolenie Polski w tym oddziale warto wymienić np.: Mazzoleni, Marchetti, Arcangelli, Cristofalli, Dilatti, Carolli, Sacchi i inni. Rosjanie szybko natrafili na oddział Miniewskiego i 5 maja doszło do bitwy pod Krzykawką. Rosjanami dowodził ks. Szachowski. Podczas bitwy zginął m.in. płk Nullo, którego ciało na polecenie ks. Szachowskiego pochowano z honorami wojskowymi w Olkuszu. Później jego prochy przewieziono do rodzinnego Bergamo, zaś ku jego pamięci na cmentarzu w Olkuszu postawiono jego symboliczny grób. Część poległych w tej bitwie spoczywa na cmentarzach w Niegowonicach i Olkuszu.

pocz. XX w. - w miejsce galeny i galmanu wzrosło w okolicy wydobycie rudy żelaza

1939 - w miejscy bohaterskiej śmieci płk F. Nullo postawiony został pomnik. Po wybuchu wojny Krzykawka została wcielona do Rzeszy, a wkrótce okupant sprowadził tu Niemieckich kolonistów. 

1939-45 - w czasie II wojny światowej zginęło 15 mieszkańców Krzykawki z czego aż 13 osób w obozach koncentracyjnych. Jest to zarazem blisko połowa osób które zginęły w ten sposób w całej gminie Bolesław [27 osób - przyp. autora].

maj 1944 - Krzykawka i sąsiednia Krzykawa stały się miejscem akcji przeprowadzonych przez oddział partyzancki GL PPS Gerarda Woźnicy "Hardego" celem utemperowania rozzuchwalonych niemieckich osadników znęcających się nad polską ludnością 

1982 - J. Pierzak odkrył dobrze zachowany średniowieczny gródek rycerski położony w miejscowym lesie

1984 - Wojewódzki Konserwator ds. Zabytków Archeologicznych w Katowicach zlecił dr E. Szydłowskiej z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu przeprowadzenie badań archeologicznych na gródku

1984-89 - przeprowadzony został generalny remont dworku

6-29 lipca 1989 - wznowione zostały badania archeologiczne na gródku, tym razem pod kierownictwem J. Pierzaka i D. Rozmusa

Warto zobaczyć:

W centrum wsi znajduje się klasycystyczny dworek z 1724 r.

W okolicy znajdują się malownicze lessowe jary i wąwozy opadające ku pn. w stronę rzeki Białej. Na jednej z lessowych skarp na północ od części wsi zwanej "Dziurka" w lesie "Zamczyska" znajdują się pozostałości rycerskiego gródka średniowiecznego

Na północnym skraju wsi pod lasem stoi pomnik upamiętniający miejsce śmierci płk Francesco Nullo w czasie stoczonej tu bitwy powstania styczniowego. Pomnik ten został ufundowany w 1939 r. Niegdyś przy mogile F. Nullo rosły przywiezione przez Włochów drzewa śródziemnomorskie jednak zmógł je polski ostry klimat. O ich istnieniu świadczyła później jedynie tablica z napisem: "posadziliśmy te drzewka pochodzące z naszych wzgórz, ażeby duch naszej ojczyzny przeniósł się tu i wzrastał, otaczając czcią mogiłę..." Podpisany był burmistrz rodzinnego miasta Nullo - Bergamo,  z którego w 1963 r. do Olkusza przyjechała delegacja. Na pomniku wyryty został napis: "Ziemio bądź matka prochów bohaterów poległych za wolność Twoją". 

Zobacz także