IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Parzymiechy - rys miejscowości

PARZYMIECHY

Wieś położona na Wyżynie Wieluńskiej w gminie Lipie, powiecie kłobuckim, 22 km na północny-zachód od Kłobucka, 21 km na południowy-zachód od Pajęczna, 23 km na południowy-wschód od Wielunia. Przystanki PKS - dojazd z Kłobucka, Częstochowy, Pajęczna i Wielunia.

1266 - książę wielkopolski Bolesław Pobożny nadał m. in. Parzymiechy w ziemi rudzkiej z różnymi wolnościami i uprawnieniami (prawo niemieckie) Ubysławowi synowi Langnicza

XIV w. - budowa murowanego kościoła w Parzymiechach

1389 - Dzierżko Tłuk ze Strykowa, skarbnik łęczycki, sprzedał m. in. Parzymiechy w okręgu wieluńskim za 1000 grzywien Heinkowi z Przemykowa

1433 -  Jan Długosz z Parzymiech, wraz z wojewodą lwowskim Janem Mężykiem z Dąbrowy, starostą sieradzkim Wawrzyńcem Zarębą z Kalinowej oraz sędzią wieluńskim Wiktorem z Mierzyc, pośredniczył w układach w sprawie wykupienia Kluczborka z rąk husyckiego dowódcy, polskiego rycerza Dobka Puchały przez księcia opolskiego i niemodlińskiego Bernarda, księcia brzeskiego Ludwika II oraz mieszczan namysłowskich2. 

1436 - Jan Długosz z Parzymiech (ten sam co pośredniczył w sprawie wykupu Kluczborka) jest wzmiankowany jako świadek

1444 - wzmiankowani są Mikołaj i Piotr z Parzymiech

1462 - właścicielem Parzymiech był Jan (II) Hińcza z Rogowa, starosta krzepicki

1487 - przy dokonanym podziale dóbr Jana Hińczy z Rogowa Parzymiechy przeszły w ręce Jana i Jakuba z Kobylan herbu Grzymała

1489 - przy kolejnym podziale wieś tę otrzymał Jakub Kobylański 

1499 - po raz pierwszy wzmiankowana była parafia w Parzymiechach, wchodząca w skład archidiakonatu wieluńskiego

początek XVI w. - do parafii Parzymiechy wcielono parafię Jaworzno jako jej filię

1552 - właścicielem wsi był magnat-poeta Krzysztof Kobylański. Po rozpadzie jego dóbr Parzymiechy należały do Ponińskich herbu Łodzia

1570-95 - miejscowy kościół parafialny funkcjonował jako zbór protestancki

styczeń 1588 - żołnierze hetmana i kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego stoczyli pod Parzymiechami zwycięską potyczkę z oddziałem stronników arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, niefortunnego pretendenta do korony polskiej, który w tym czasie, po nieudanej próbie zdobycia Krakowa i parotygodniowym pobycie w Krzepicach, założył swoją kwaterę w Wieluniu. Dowodzący przednią strażą wojsk Zamoyskiego Aleksander Koniecpolski, po przekroczeniu Liswarty pod Dankowem, zatrzymał się 21 stycznia na nocleg w Parzymiechach, a tymczasem Maksymilian, wysłał na zwiady silny oddział jazdy pod dowództwem osławionego warchoła Stanisława Stadnickiego, zwanego "Diabłem Łańcuckim". Spodziewając się wypadu jazdy Maksymiliana, Zamoyski urządził jednak zasadzkę. Przydzielił on Koniecpolskiemu część pułku piechoty węgierskiej Kiralyego, polecając, by niewielka liczba żołnierzy kręciła się przy ogniskach rozpalonych na leśnej drodze, a reszta piechurów stanęła w lesie po obu stronach drogi. Oddział Stadnickiego wpadł w zastawioną w ten sposób zasadzkę, uderzając na rzekomy obóz, i został rozbity przez skrytych w lesie Węgrów. Zginęło kilkunastu żołnierzy Stadnickiego, a pod nim samym zabito konia

XVIII w. - przebudowa gotyckiego kościoła

1760 - Ponińscy oddali część miejscowych dóbr w dzierżawę Franciszkowi Hornowskiemu. Z tej okazji spisany został Inwentarz dóbr wsi Parzymiech w ziemi wieluńskiej leżących, w którym wymieniono m. in. dwa dwory. Hornowski wziął w dzierżawę jeden z dworów wraz z folwarkiem, browarem, stodołami, spichlerzem, sadzawkami, młynkiem na kopcu itd. Drugi dwór, określany jako dwór na kopcu, wraz z resztą budynków pozostawiono dla Pana wojewodzica (być może, jak przypuszcza L. Kajzer, Stanisława Łodzi Ponińskiego)

1760 - wzmianka na temat dworu na kopcu świadczy o istnieniu w Parzymiechach obronnej siedziby szlacheckiej w typowej formie budowli posadowionej na kopcu otoczonym fosą. Brak jest niestety jakichkolwiek danych na temat chronologii owego obiektu. Nie wiadomo kiedy i przez kogo został on zbudowany, ani też czy był on pierwszym tego typu obiektem na terenie miejscowości. Niewiele też da się powiedzieć na temat jego architektury. W pochodzącym z początku XIX w. rękopisie z tzw. Teki Pstrokońskiego wyrażono opinię, że dwór na kopcu w Parzymiechach wodą oblany był budowlą murowaną. L. Kajzer skłania się ku przekonaniu, że dwór ten był budynkiem murowanym lub drewnianym na murowanych fundamentach, które mógł oglądać A. Pstrokoński na początku XIX w. 

XIX w. - wieś pozostawała w rękach Walewskich. Karol Walewski urządził w Parzymiechach wzorowe gospodarstwo, opisane w 1842 r. w Rocznikach gospodarstwa krajowego. W XIX w. dokonano neogotyckiej przebudowy kościoła parafialnego.

1863 r. wieś przeszła w ręce niemieckie 

1878 - w skład dóbr z ośrodkiem w Parzymiechach wchodziły: wieś Parzymiechy, folwarki Parzymiechy, Gętkowizna oraz Zimnawoda Nowa i Stara, a także nomenklatury Piła Stara i Nowa oraz Grabarze. 

przełom XIX i XX w. -  Ostatnimi właścicielami miejscowych dóbr byli Potoccy, którzy nadali nową formę zespołowi dworskiemu w Parzymiechach, przekształcając go w rozległy zespół pałacowo-parkowy z ośrodkiem w postaci nie istniejącego już obecnie pałacu o formach eklektycznych. 

początek września 1939 - Parzymiechy były terenem walk obronnych, prowadzonych przez polski 83 pułk piechoty (upamiętnia to pomnik na miejscowym cmentarzu). Żołnierze niemieccy rozstrzelali wówczas kilku mieszkańców wsi, m. in. miejscowego proboszcza, ks. Bonawenturę Metlera, duszpasterza i astronoma, twórcę obserwatorium astronomicznego w Częstochowie.

Warto zobaczyć:

Ponad wsią wznosi się sylwetka miejscowego kościoła parafialnego p.w. św. św. Piotra i Pawła, usytuowanego na niewielkim, prawdopodobnie sztucznym, wzniesieniu o charakterze cypla wysoczyzny, zwróconego w kierunku zachodnim i otoczonego z trzech stron wodami stawu (zwracają uwagę naturalne walory obronne takiego usytuowania świątyni).

 Kościół znajduje się w północno-wschodniej części wsi, w pobliżu skrzyżowania dróg, po którego północnej stronie ciągnie się duży zespół dworsko-parkowy, użytkowany obecnie przez zakład lecznictwa odwykowego (przy skrzyżowaniu znajduje się przystanek PKS). W obrębie dawnego zespołu dworskiego, obejmującego w szczególności rozległy park krajobrazowy z grupą drzew-pomników przyrody oraz ciekami wodnymi i sadzawkami, zachowały się pozostałości obronnej siedziby szlacheckiej w postaci resztek kopca otoczonego fosą.

Pomniki przyrody: dąb szypułkowy i tulipanowiec (nr 33/167 - 1962) oraz pojedynczy dąb szypułkowy w parku (nr 33/168 - 1965). 
Ponadto koło rezerwatu Stawiska rosną: dąb szypułkowy (nr 33/169 - 1965), dąb szypułkowy (nr 33/170 - 1965), 2 dęby szypułkowe (nr 33/171 - 1965), dąb szypułkowy (nr 33/172 - 1965), grupa 14 lip drobnolistnych (nr 33/173 - 1965) i grupa 7 drzew (nr 33/174 - 1991)

W lesie na wsch. od wsi w Górze Krzemienna znajduje się jedna z najdłuższych na Jurze jaskiń J. Szachownica.

W odległości 1,5-2,5 km na północny zachód i północ od wsi zaczyna się obszar Załęczańskiego Parku Krajobrazowego, utworzonego w 1978 r. dla ochrony przyrodniczych walorów strefy przełomu.

Z wykorzystaniem opracowania Zbigniewa Bereszyńskiego

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Parzymiechy. Kościół parafialny

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Parzymiechy. Relikt dworu obronnego (fragment fosy)

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Parzymiechy. Fragment fosy i belweder

Zobacz także

J. Szachownica
dwór w Parzymiechach
kościół w Parzymiechach

Danków
Kłobuck
Krzepice
Pajęczno
Ruda
Wieluń
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony