IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Olkusz - rys historyczny miasta

OLKUSZ - rys historyczny miasta

Pierwotne nazwy Hilcus (1263), Ilkus , Illkusz, Leuhs (1257), Ylcus (1314)

Pierwotnie Olkusz leżał w miejscu obecnego Starego Olkusza

1184 - kościół św. Jana, którego dochodami został uposażony kantor nowo powstałej kolegiaty św. Floriana w Krakowie.

XIII w. - prawa miejskie i przeniesienie Olkusza na obecne miejsce. Stary Olkusz został wkrótce całkowicie opuszczony.

1257 - 62 - pierwsze wzmianki historyczne o Olkuszu w związku z kopalniami (przywilej Bolesława Wstydliwego, który być może wydał również dla Olkusza miejski akt lokacyjny).

1299 - prawa miejskie (wg nowych źródeł)

1369 - Kazimierz Wielki wzniósł kościół Augustianów

1370 - Kazimierz Wielki odbudowuje Olkusz po pożarze, buduje tu zamek a miasto otacza murem obronnym. Przedstawiciele Olkusza wchodzili w skład tzw. sądu sześciu miast prawa magdeburskiego obok Krakowa, Kazimierza, Nowego Sącza, Bochni i Wieliczki. Wszystkie ważniejsze wydarzenia związane były z kopalnictwem rudy ołowiowej, a później także srebra. Pomyślny stan kopalń oraz liczne przywileje królewskie, dawały łatwy i wysoki dochód, dlatego też mieszczanie krakowscy jak i szlachta często wiązali się koligacjami rodzinnymi z mieszczanami olkuskimi.

XV - XVI w. - szczyt świetności miasta. Stąd wywiedli się dwaj wybitni astronomowie: Marcin i jego bratanek Stanisław - Bylicowie oraz słynny matematyk Marcin Biem.

1408 - w Olkuszu gwarkiem był Piotr Kopernik, dziadek Mikołaja

1579 - 1601 - wykorzystując pokłady srebra otwarto w Olkuszu mennicę państwową (królewską Stefana Batorego). Bito w niej głównie talary, szelągi, grosze i trojaki. Zawiadywali nią kolejno: Rafał Leszczyński, Jakub Rokossowski, Jan Dulski i Jan Firlej. Personel fachowy stanowili mincerze cudzoziemscy, co można wnioskować z nazwisk - Wolfgang Freiberger, Kasper Rytkier, Krzysztof Nalchsmidt, probierzem był Hewel Młodszy, a medalierem Rudolf Lehman.

1584 - czasy Batorego - w Olkuszu osiedlili się Żydzi, którzy zbudowali okazałą synagogę.

1586 - mennica mieściła się w domu Jerzego Greichera.

XVI w. - zmiana drogi z Krakowa do Poznania na Sławków - Olkusz - Ogrodzieniec, widoczne skutki reformacji - do kościoła przychodziło 3 - 4 parafian.

XVIII w. - upadek kopalń i zubożenie miasta spowodowane wyczerpaniem złóż, wylewami Baby, wojny szwedzkie 1655 i 1702, kontrybucje oraz dwa wielkie pożary.

1709 - zaraza wyniszcza miasto.

od przełomu XVIII i XIX w. - ważniejsze wydarzenia związane były z eksploatacją rudy cynku

październik 1809 - Olkusz i Dąbrowa Górnicza zostają włączone do Galicji na mocy pokoju w Schönbrunn zawartego pomiędzy Napoleonem I i Austrią

1863 - Teren walk. Miasto przeżyło bitwę pod Krzykawką i pogrzeb płk. Francesco Nullo. W lasach koło Olkusza gromadziły się oddziały Kurowskiego

1882 - 85 - nadwiślańska linia kolejowa Dąbrowa Górnicza - Dęblin i co za tym idzie rozwój przemysłu.

1900 - liczba mieszkańców-3441

1905-07 - na omawianym terenie objawia się nasileniem ruchu robotniczego. Największe manifestacje i starcia z policją miały miejsce w Olkuszu, Zawierciu, Częstochowie, Krakowie

1907 - fabryka naczyń blaszanych, aluminiowych i emaliowanych niemieckiego przemysłowcy Piotra Westena. Powstały też fabryka naczyń cynkowych i elektrownia.

1913 - liczba mieszkańców-7600

po 1918 - Olkusz zostaje siedzibą władz powiatowych

1926 - strajki (największe w “Emalierni”)

1938 - według nowego podziału administracyjnego powiat olkuski znalazł się w województwie kieleckim

1930 - strajki przekształcające się w starcia z policją (największe w “Emalierni”).

1939 - Olkusz został przyłączony do III Rzeszy

zima 1939-40 - Szare Szeregi działały w miastach: Zawiercie, Olkusz, Myszków i Częstochowa

16 VII 1940 - tzw. " krwawa środa ", czyli pacyfikacja, w wyniku której okupanci niemieccy rozstrzelali 20 osób z Olkusza w odwet za zabicie żandarma hitlerowskiego

koniec l. 60-tych XX w. - Oddział PTTK w Olkuszu wyznaczył czerwono-biało-czerwony szlak turystyczny  Partyzantów Ziemi Olkuskiej.

1975 - Po przejęciu przez PTTK w Zawierciu od oddziału PTTK w Olkuszu szlaku Partyzantów Ziemi Olkuskiej szlak te został zmieniony i przedłużony

19 wrzesień 2001 - badania archeologiczne doprowadziły do sensacyjnego odkrycia poszukiwanego od lat zamku Kazimierza Wielkiego

maj 2005 - podczas prac wodno-kanalizacyjnych prowadzonych w mieście odkryte zostały pozostałości średniowiecznej bramy miejskiej 

Herb Olkusza
Rys. Herb Olkusza

powiększ
Olkusz Stary. Grodzisko - widok od strony płn.-zach., fot. Z. Bereszyński

powiększ
Olkusz. Widok na południowo-zachodni narożnik Rynku z bazyliką, fot. D. Orman

powiększ
Olkusz. Mury miejskie - widok od strony miasta, fot. D. Orman

powiększ
Olkusz. Kamienica Batorówka (Królewska) - widok od strony wschodniej, fot. D. Orman

powiększ
Tablica informująca o przebiegu średniowiecznych murów miejskich Olkusza, fot. D. Orman

powiększ
Portal d. kościoła Augustianów w fasadzie kamienicy we wschodniej pierzei Rynku w Olkuszu, fot. D. Orman

powiększ
Zrekonstruowany fragment murów miejskich, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Olkusz. Fragment północnych murów bazyliki, fot. D. Orman

Zobacz także

warto zobaczyć
dzieje górnictwa olkuskiego

bazylika św. Andrzeja
zamek (ob. nie istnieje)
grodzisko w Starym Olkuszu

Częstochowa
Dąbrowa Górnicza
Kraków
Krzykawka
Myszków
Ogrodzieniec
Sławków
Zawiercie

Marcin Biem
Marcin Bylica
Stanisław Bylica
Piotr Kopernik
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony