IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Mokrsko - rys miejscowości

MOKRSKO

Wieś gminna w powiecie wieluńskim, woj. łódzkie, położona w odległości 10 km na południowy zachód od Wielunia. Przystanki PKS - dojazd z Wielunia, Wieruszowa i Kępna. Geograficznie wieś leży na pograniczu Wyżyny Wieluńskiej i nizinnych obszarów Wysoczyzny Wieruszowskiej.

wczesne średniowiecze - znaleziska ceramiki z tego okresu na terenie wsi

1273 - pierwsza wzmianka o wsi Mokrsko, której część została nadana żeńskiemu klasztorowi cysterskiemu w Ołoboku. Mokrsko było wówczas wzmiankowane jako wieś na prawie niemieckim, posiadająca swojego sołtysa, którym był Bertram Sidilmanus.

1287 - ówczesny pan ziemi wieluńskiej (rudzkiej), książę wrocławski Henryk IV Probus, nadał m.in. część Mokrska tytułem odszkodowania arcybiskupowi gnieźnieńskiemu

pocz. XIV w. - Mokrsko było ośrodkiem parafii

1308 - był wzmiankowany miejscowy pleban

od XIV w. - właścicielami wsi lub jej części byli przedstawiciele rodu Wieruszów

1373 - wzmiankowany był Wierusz Lutoldowicz z Mokrska

od XV w. - wśród właścicieli wsi lub jej różnych części obok Wieruszów występują również przedstawiciele innych rodów szlacheckich

1413-14 - wzmiankowany jest Bernard z Mokrska

1414-17 - wzmiankowany jest Jakusz z Mokrska

1462 - Andrzej z Kotlina sprzedał 2 łany w Mokrsku

1465 -  wzmiankowany jest Jan z Mokrska

1469 - wzmiankowani są Hanczel i Szoff z Mokrska [Schoffowie z ziemi wieluńskiej, których przedstawicielem był Szoff z Mokrska, stanowili boczną linię śląskiego rodu szlacheckiego Schaffów (Schaffgotschów). Ród ten, wywodzący się z Miśni, był reprezentowany na Śląsku począwszy od drugiej połowy XIII w. Wzmiankowany od 1366 r. Gocze Schaff młodszy († 1418) zapewnił swojej rodzinie miejsce wśród najmożniejszych rodów szlacheckich na Śląsku, powiększając odziedziczone po przodkach dobra o szereg nowych nabytków, m.in. zamki Chojnik (Kynast) koło Jeleniej Góry i Gryf (Greiffenstein) z miastami Gryfowem i Mirskiem. Jego potomkowie używali później jego imienia jako przydomka, co dało początek nowemu nazwisku tej linii rodu - Schaffgotsch. Schaffowie występowali również na ziemi opolskiej. Jeden z nich, Jan, był marszałkiem i ochmistrzem księcia opolskiego Władysława II, któremu towarzyszył również na Rusi. W 1378 r. Władysław Opolczyk wynagrodził mu jego wieloletnie („od lat chłopięcych”: a puericia) zasługi poprzez nadanie dóbr na pozostającej wówczas w jego rękach ziemi wieluńskiej. W ten sposób Schaffowie (Schoffowie) weszli w posiadanie sąsiadującej z Mokrskiem wsi Skomlin wraz ze wzmiankowaną po raz pierwszy w 1299 r. pograniczną warownią Toplin (castrum in Scomlyno w 1299 r.; fortalicium sive propugnaculum Thoplin w 1378 r.). Schoffowie zachowali swoje posiadłości w ziemi wieluńskiej również po odebraniu tego obszaru Opolczykowi przez Władysława Jagiełłę. Ich potomkami byli siedzący w Skomlinie w XVI w. Woliccy. Po należącej do Schoffów warowni Toplin, wzmiankowanej po raz ostatni w latach 1564-1565 (wieś Skomliny z ćwierdzą Thoplin), nie zachował się niestety żaden ślad poza identycznie brzmiącą nazwą przysiółka. Najpewniej była ona usytuowana wśród mokradeł tworzących szeroki pas łączący się na południu z doliną Prosny, a na północy z rzeką Pyszną i stanowiący w średniowieczu naturalną granicę zachodnią rudzkiego i wieluńskiego skupiska osadniczego. Z racji swojego usytuowania warownia Toplin mogła odgrywać istotną rolę militarną jako obiekt umożliwiający sprawowanie kontroli nad przejściem przez mokradła na szlaku łączącym Wieluń z Bolesławcem i śląską Byczyną]

1482 - wystąpili jako świadkowie Jan i Jan Henszel z Mokrska

1484 - Jan Wężyk z Mokrska piastował urząd podkomorzego sieradzkiego

1499 - występuje Mikołaj Henczel z Mokrska

1520 - we wsi istniał murowany kościół parafialny p.w. św. Stanisława. Do miejscowej parafii należały wówczas dwie wsie; ponadto włączono do niej parafię Łagiewniki

1552 - Mokrsko, leżące w granicach ówczesnego powiatu wieluńskiego, było podzielone na cztery części: część królewską oraz trzy części pozostające w posiadaniu różnych przedstawicieli szlachty. W późniejszym czasie wśród prywatnych właścicieli wsi pojawili się ponownie Wieruszowie, a mianowicie Wieruszowie 
z Walichnowów.

XVI lub pocz. XVII w.- wg przypuszczeń L. Kajzera, Wieruszowie (Walknowscy) zbudowali na terenie Mokrska dwór obronny w formie budowli na kopcu otoczonym wodą

1626 - budowa murowanego, renesansowego kościoła parafialnego

1673 - częściowo murowany dwór na kopcu był już w bardzo złym stanie

XVIII w. - remont i rozbudowa dworu na kopcu czyniąc zeń obiekt odpowiadający wymaganiom bogatego szlachcica-posesjonata

1732 - Stanisław Kożuchowski - wybitny przedstawiciel rodziny Kożuchowskich herbu Dzik alias Sokala, współwłaścicieli Mokrska - wydał we własnej drukarni skompletowany prze siebie zbiór konstytucji sejmowych

1771 - według spisów podskarbińskich miejscowe dobra królewskie zorganizowane jako mokrskie starostwo niegrodowe obejmowało dzierżawę w Mokrsku oraz trzy wójtostwa w okolicznych wsiach: Wróblewie, Krzyworzece i Wierzbiu

l. 70-te XVIII w. - dzierżawcą dóbr był Adam Lasocki, stolnik sochaczewski; który na sejmie warszawskim w latach 1773-1775 na mocy odrębnej konstytucji uzyskał dożywotnie posiadanie starostwa mokrskiego wraz z wójtostwem sochaczewskim

XIX w. - w bliskim sąsiedztwie dawnego dworu Wieruszów zbudowano nowy, murowany budynek dworu bez elementów obronności. W tym też zapewne czasie, jak przypuszcza L. Kajzer, doszło do opuszczenia starego dworu na kopcu

2 poł. XIX w. - Mokrsko dzieliło się na wieś rządową z folwarkiem oraz wieś szlachecką z folwarkiem. Z folwarkiem szlacheckim były związane wsie Mokrsko, Słupsko i Piaski oraz attynencja Kazimierzów

Warto zobaczyć:

W południowo-zachodniej części wsi wznosi się renesansowy kościół parafialny

Nieco dalej za kościołem w kierunku południowo-zachodnim znajduje się dawny zespół dworski ze skrytymi w niewielkim lecz malowniczym parku krajobrazowym pozostałościami nowożytnego dworu obronnego oraz 
nowszym budynkiem dworu z XIX w.

Przed wejściem do miejscowego kościoła znajduje się grób A. Kożuchowskiego, który zginął podczas wyprawy wiedeńskiej w 1683 r.

 

Na podstawie opracowania Zbigniewa Bereszyńskiego

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Mokrsko. Zabudowania dworskie

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Mokrsko. Pozostałości dworu obronnego

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Mokrsko. Pozostałości dworu obronnego (kopiec-wysepka)

powiększ
Fot. Zbigniew Bereszyński - Mokrsko. Kościół parafialny

Zobacz także

kościół w Mokrsku
zespół dworski w Mokrsku

Krzyworzeka
Wieluń
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony