KRZYWORZEKA - św. św. Piotra i Pawła

Po raz pierwszy kościół ten był wzmiankowany już w 1264 r. w dokumencie wystawionym przez księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego który zezwalał na lokowanie wsi Pniewo - ob. Krzyworzeka na prawie średzkim.

Pierwotna romańska budowla została przebudowana w XVIII w. przez co zatraciła swe pierwotne cechy stylowe.

Kościół w Krzyworzece był jednym z trzech kościołów romańskich na obszarze średniowiecznej kasztelanii rudzkiej ( dwa pozostałe znajdowały się w Rudzie i Wieluniu ). Stanowił on przykład świątyni łączącej funkcje sakralne z obronnymi. Posiadał istotne znaczenie dla obrony terytorium kasztelanii ze względu na swoje usytuowanie przy jednej z trzech dróg prowadzących z zewnątrz przez otaczający to terytorium pas lasów, rzek i mokradeł (dzisiejsza droga ze Skomlina do Wielunia). 

Jest to budowla orientowana, jednonawowa, na planie prostokąta, z wyodrębnionym, węższym od nawy prezbiterium, zamkniętym ścianą prostą, w której zachowało się oryginalne okno romańskie o ciekawym wykroju czterolistnym.

Kościół posiadał zewnętrzny obwód obronny, przypuszczalnie w formie wału ziemnego lub drewniano-ziemnego. Obwód ten wzmocniono poprzez umieszczenie w nim murowanej-wieży dzwonnicy, zbudowanej - jak można przypuszczać - w sąsiedztwie bramy jako jej dodatkowe ubezpieczenie. Do obecnych czasów nie zachował się wspomniany obwód obronny. Zachowała się jednak romańska wieża-dzwonnica (kampanila), zbudowana z kamieni narzutowych na rzucie kwadratu. 
Bardzo podobna wieża, pochodząca przypuszczalnie z tych samych czasów, zachowała się w Skarżycach jako dzwonnica miejscowego kościoła parafialnego, z tą różnicą, że w Skarżycach została włączona w bryłę kościoła a w Krzyworzece pozostała wolnostojąca.

Na podstawie opracowania Zbigniewa Bereszyńskiego

Zobacz także