IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Jaskinia Nietoperzowa w Dolinie Będkowskiej

JASKINIA NIETOPERZOWA (Jerzmanowska, Księża)

Znajduje się w górnej części Doliny Będkowskiej i obecnie (od 1994) jest udostępniona do zwiedzania wyłącznie z przewodnikiem. Oświetlenie elektryczne. Uznana za pomnik przyrody.
Po jaskini oprowadza jej właściciel Zygmunt Ferdek, Jerzmanowice 79, tel. 012 389 53 95, www.nietoperzowa.ojcow.pl 
Bilety: 6 zł normalny, 5 zł ulgowy /sezon 2007/

Dojść można do niej od trasy Kraków-Olkusz skąd prowadzi nas tablica informacyjna o jaskini ustawiona przy drodze w Jerzmanowicach. Kierujemy się w dół doliny, ale przed osiągnięciem jej dna skręcamy w prawo w kierunku widocznych skał wzgórza Jama. U jej stóp znajduje się zamknięte kratą wejście do jaskini. Bilety można kupić w domu położonym najbliżej jaskini, gdzie można również obejrzeć małą ekspozycję znalezisk z jaskini oraz niewielką kolekcję minerałów. Jako ciekawostkę można podać, że m.in. w tej jaskini nagrywano sceny do filmu „Ogniem i mieczem”

Do wnętrza jaskini prowadzi duży otwór wygładzony przez wodę. Część przyotworowa zaczyna się głębokim wykopem powstałym w wyniku prowadzonych tu intensywnych prac archeologicznych. Dalej jaskinia dzieli się na dwa korytarze, z których w lewym na stropie pozostały silnie zabrudzone nacieki. W części łączącej główny ciąg jaskini z lewym korytarzem ukształtował się piękny wodospad naciekowy. Dalsze partie jaskini powstały na spękaniach skały charakteryzując się występowaniem licznych kominów. W stropie głębszych partii jaskini występują również kotły wirowe. Jaskinia nie posiada większych odgałęzień bocznych. W ostatnich latach w górnej części jednego z komór odkryto niewielki korytarzyk osiągalny po niezbyt trudnej wspinaczce. (niedostępny dla turystów).
Warto zwrócić uwagę na ściany jaskini, na których widoczne są ślady pierwotnego poziomu namuliska, które przez lata było tu eksploatowane.
Do osobliwości jaskini należy zaliczyć komorę podpartą ogromnym słupem skalnym, sporo nacieków kalcytowych (polewy, warkocze, wodospady itp.) oraz ślady wymycia krasowego.

Nazwa jaskini wzięła się od zamieszkującej ją dawniej w głębszych partiach dużej ilości nietoperzy - nocków dużych i podkowców małych. Występowały tu również gacki wielkouchy i nocki orzęsione. Niepokojące jest natomiast to, iż od pewnego czasu obserwuje się zmniejszenie liczebności tej grupy. Do znacznej degradacji jaskini i jej fauny przyczyniła się eksploatacja guana (odchodów) nietoperzy i namuliska jaskini w l. 1872-79, które wykorzystywano jako doskonały nawóz (już w 1 połowie XIX w. eksploatowano je ale w dużo mniejszej skali). Eksploatację tą na skalę przemysłową prowadził niemiecki przedsiębiorca O. Grube. Namulisko wydobywano wówczas w głębszych częściach jaskini i mimo schodzenia do 9 metrów w dół nie osiągano skalnego dna jaskini. Wówczas wydobyto z namuliska m.in. około 4 tys. kłów niedźwiedzia jaskiniowego.
Obecnie spotykane są tylko pojedyncze okazy nocków, a w okresie zimowym zamieszkują tu kolonie podkowców małych.

Jaskinia została po raz pierwszy opisana w 1866 przez A. Grabowskiego, ale już w 1854 istnieją wzmianki o strzelaniu do nietoperzy w okolicznych jaskiniach (prawdopodobnie chodzi tu właśnie o tą jaskinię). Pierwsze badania wykopaliskowe przeprowadził J. Zawisza w 1871 r. W latach 1872-79 podczas przemysłowej eksploatacji guana nietoperzowego i namuliska nadzór archeologiczny sprawował Römer, który znaleziska przekazał do wrocławskiego muzeum. W 1918 badania w pobliżu otworu wejściowego przeprowadził L. Kozłowski. W 1935 Z. Ciętak opublikował pierwszy plan jaskini. Kompleksowe badania archeologiczne zostały podjęte po drugiej wojnie światowej i przeprowadzone przez Waldemara Chmielewskiego w latach 1956-1962. On to wykonał wykopy przed wejściem, w korytarzu , w wejściu do komory i w samej komorze.
Podczas tych badań archeologicznych odkryto w niej m.in. wyroby zaliczane do kultury mustierskiej i tajackiej (kamienne kule do miotania) wykonane z krzemienia przez człowieka w środkowym paleolicie (ok. 70 tys. lat temu) (okres trwania środkowego paleolitu to 115-40 tys. lat p.n.e.). Odkryto tu m.in. rzadkie w Polsce pięściaki z kultury mustierskiej. Niektóre z odkryć w jaskini nie dało się zaliczyć do żadnej znanej dotąd grupy zatem utworzono dla nich nową grupę zabytków kultury jerzmanowickiej pochodzących z ok. 36 tys. lat p.n.e. W warstwach datowanych na okres szczytu ostatniego zlodowacenia (zaraz po interstadiale Göttebeig) natrafiono na trzy zespoły zabytków krzemiennych, wyróżniające się występowaniem wiórowych ostrzy kształtu liściowatego, o powierzchni częściowo lub całkowicie retuszowanej. Używano ich jako grotów oszczepów oraz noży myśliwskich. U wejścia do Jaskini Nietoperzowej natrafiono na ślady dużych palenisk stanowiących, jak się przypuszcza, pozostałość po ogniskach zapalanych w celu wypłoszenia z niej niedźwiedzi, na które wówczas polowano. Dokładna analiza typologiczna wspomnianych ostrzy, dokonana przez W. Chmielewskiego w 1961 roku pozwoliła ustalić, że reprezentują one okazy różniące się od form solutrejskich oraz tzw. seleckich z Europy środkowej, a także dowiodła istnienie podobnych okazów na terenie Ukrainy. Na podstawie tych odkryć sądzić można, iż ostrza z Jaskini Nietoperzowej stanowią młodsze ogniwo rozwojowe okazów znanych z altmühlskich stanowisk południowoniemieckich. W przebadanym namulisku odnaleziono również dużo kości zwierząt z okresu zlodowaceń, w tym niedźwiedzia jaskiniowego, mamuta, lisa, hieny, renifera, jelenia olbrzymiego, antylopy, suhaka, lwa jaskiniowego, bobaka, leminga, susła itp. 

Długość:      326 m
Deniwelacja: 25 m


Fot. Epimenides - otwór jaskini i wyrobisko w części przyotworowej


Fot. Epimenides - jedna z komór jaskini

powiększ
Rys. Epimenides - Plan J. Nietoperzowej

Zobacz także

Dolina Będkowska (Będkowice)
Jerzmanowice
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony