JASKINIA NA BIŚNIKU

W Dolinie Wodącej nieopodal Smolenia w Skale Biśnik. 

Znaczna długość jaskini jest efektem tego, że kilka okien skalnych jest nakryta częściowo wspólnym okapem z zaklinowanych głazów, co pozwoliło w dokumentacji traktować ją jako jeden kompleks jaskiniowy. Właściwa jaskinia jest stosunkowo nieduża i mało interesująca. O wiele bardziej ciekawe jest to co wydobyto z jej namuliska.

Jaskinia posiada 4 otwory. Otwór główny został w 1996 roku rozkopany. Wchodzi się nim do obszernej jasnej komory powstałej po wybraniu namuliska. Z komory prowadzą dalej krótkie odgałęzienia pod dawnym poziomem dna. Jedno z nich kieruje się w stronę pobliskiej jaskini Psiej. Dalej prowadzi, niegdyś łatwo dostępne, obecnie wymagające wspinaczki (próg 3,5 m) przejście do właściwej jaskini. Łatwiej wczołgać się tam południowym otworem. Jaskinię tworzy kilka salek połączonych niskimi przełazami. Dno bardzo błotniste, nosi ślady rozkopywania. W końcowej części znajduje się stała kałuża. Druga cześć jaskini tworzy myty tunelik rozpoczynający się w obszernym oknie przebijającym skałę na wylot. Jedno z odgałęzień tuneliku prowadzi do malowniczego okna w skale, drugie za niewielkim prożkiem zamykają osady.

Jaskinia Na Biśniku była znana od dawna. Miejscowa ludność wierzyła, że znajdują się w niej ukryte skarby, co było powodem rozkopywania namuliska. Napotkany tu jeszcze w 1965 roku miejscowy poszukiwacz skarbów posiadał głęboką wiarę w ich istnienie. Nie mylił się on zbytnio. Znajdowały się tu skarby lecz chyba nie tak je sobie wyobrażał. 
Podjęte w 1990 roku badania archeologiczne, kontynuowane do dnia dzisiejszego, ujawniły niesłychanie bogatą i skomplikowaną historię zasiedlania samej jaskini jak i jej przedpola. Jaskinia Na Biśniku to jedno z najważniejszych stanowisk paleolitycznych w Polsce. Zawiera ona w swych namuliskach jedne z najstarszych zespołów zabytków wytworzonych przez ludzi na naszym obszarze. Zwraca uwagę zwłaszcza ich bogactwo w sensie ilościowym. 
Jaskinia Na Biśniku składa się z kilku komór i wejść. Jednak jej główne wejście odkopano dopiero w trakcie systematycznych badań archeologicznych. Stwierdzono, że była zasiedlana przez paleolitycznych myśliwych kilkakrotnie. Najstarsze dotychczas zabytki pochodzą sprzed ok. 150-120 tys. lat. Są wśród nich wyroby z krzemienia w postaci różnorodnych ostrzy, zgrzebeł, drapaczy itd., służących do polowania oraz dzielenia mięsa, wyprawiania skór, wykonywania innych narzędzi drewnianych i kościanych. Znaczną masę stanowią szczątki zwierząt, na które mieszkańcy jaskini polowali. Po specjalistycznych analizach wyróżniono wśród nich kilkadziesiąt gatunków zwierząt, w tym m. in. mamuta, niedźwiedzia jaskiniowego, jelenia olbrzymiego, renifera, tura, wilka, nosorożca włochatego itd. Każde z tych zwierząt dostarczało mięsa, skór, ścięgien, kości i rogów, które były skrzętnie wykorzystywane. Mięso służyło jako pokarm, skóry wykorzystywano do sporządzania ubrań i okryć zszywanych m. in. ścięgnami, kości wykorzystywano jako narzędzia i broń oraz również jako surowiec do palenia w ogniskach. Z poroży wykonywano natomiast groty, ostrza i topory (młoty). Wszystko było wykorzystywane i nic się nie marnowało. Nawarstwienia Jaskini Na Biśniku dostarczają pełnego asortymentu tych wyrobów.
Rzadkimi odkryciem jest zlokalizowanie przed jaskinią reliktów konstrukcji sprzed ok. 40 tys. lat w formie, być może, zadaszenia - osłony/szałasu, wzniesionej z kamieni, dużych kości oraz pierwotnie z żerdzi, na których były rozpięte skóry zwierząt.
Jaskinia Na Biśniku to stanowisko wielokulturowe. Przed jej wejściem odkryto pozostałości kilku innych horyzontów chronologicznych. W okresie neolitu (kiedy to zaczynała się rozwijać na naszych obszarach uprawa roli) i następnej epoce brązu (upowszechnienie się brązu i miedzi wśród ozdób, narzędzi i broni) występowało znaczne zapotrzebowanie na krzemień. Krzemień to pierwszy surowiec przemysłowy, który na szeroka skalę pozyskiwano właśnie na obszarze Jury. To tutaj przychodziły wyspecjalizowane grupy "rzemieślników", którzy wydobywali krzemień jurajski ze skał ostańców, jak i kopalń oraz go obrabiali. Także w Jaskini Na Biśniku, jak i przed jej wejściem znajdują się ślady takiego obozowiska "rzemieślników". Wyrabiali oni tutaj z krzemienia siekierki i inne narzędzia, które następnie transportowali na sąsiednie tereny. Wyroby te rozchodziły się po całym obszarze obecnej Polski, a nawet dalej. Ludność, która zajmowała się tą produkcją przynależy do kilku kultur archeologicznych, m. in. kultury pucharów lejkowatych i całego kompleksu kultur ceramiki sznurowej. Znaleziska są datowane na III i II tysiąclecie p.n.e. 
Sensacyjnych odkryć dokonano tu w 2005 r. Grupa studentów archeologii z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pod kierownictwem prof. Krzysztofa Cyrka natrafili na narzędzia krzemienne mogące pochodzić nawet sprzed około 500 tysięcy lat. Zdaniem archeologów, narzędzia mogły być dziełem istot przedneandertalskich (!). Jeżeli weźmie się pod uwagę ostatnie znaleziska bytne populacji w najstarszych poziomach zasiedleń jaskini, to możemy tu mieć do czynienia z wyrobami wytworzonymi przez homoerektusa co jest niemałą sensacją w skali kraju a nawet Europy - twierdzi Magdalena Sudoł, asystent w Zakładzie Starszej i Środkowej Epoki Kamienia w Instytucie Archeologii UMK. - Jest to unikatowe w Europie środkowej stanowisko, również ze względu na ślady osiemnastokrotnego zasiedlania jaskini przez grupy neandertalczyków i formy starsze - wyjaśnia prof. Cyrek. - Co prawda, dotychczas nie natrafiono na szczątki żadnego z nich, ale odkryto liczne kości zwierząt, na które polowali, oraz krzemienne, kościane i rogowe narzędzia, którymi się posługiwali. Prawdziwą rewelacją ostatnich lat jest odkrycie przed wejściem do jaskini resztek wzniesionej około 80 tys. lat temu konstrukcji mieszkalnej przypominającej wiatrochron.
K. Kowalski opisał ją w 1949 roku jako dwie osobne próżnie.

Podania ludowe w tejże jaskini lokalizowały również wejście do lochów zamku w Smoleniu. 

Długość:  96 m

Zobacz także