Firlej Jan

Poprawiono: środa, 05 lipiec 2017 Opublikowano: środa, 05 lipiec 2017

Herb Lewart
Rys. Herb Lewart

ok. 1521 - 1574

Marszałek wielki koronny  herbu Lewart. Zwolennik ruchu egzekucyjnego i przeprowadzenia unii polsko-litewskiej. 
Najstarszy syn Piotra Firleja, wojewody ruskiego. Kształcił go w naukach wyzwolonych mistrz Jan z Wieliczki. Nauki protestanckie kontynuował w Lipsku. Stamtąd wraz z wujem Stanisławem Tęczyńskim wybrał się do Afryki i Azji, odwiedzając m.in. grób Chrystusa. 
Około 1543 powrócił do Polski i rozpoczął karierę duchowną. Ten etap jego życia przerwało małżeństwo w 1546, po którym skierował kroki na dwór królewski, gdzie został sekretarzem króla Zygmunta. 
W 1545 był wysłannikiem królewskim do cesarza Karola V na sejmie w Wormacji, podczas którego odnowił z nim dawne przymierze. 
W 1547 jako poseł bierze udział w dyplomatycznych czynnościach na dworze Ferdynanda. 
W kilka lat po śmierci swego ojca otrzymuje starostwo radomskie, potem kazimierowskie, następnie za spełnienie misji od króla Włoch województwo bełzkie wreszcie w czasach pobytu Jana Kochanowskiego na jego dworze, zostaje wojewodą lubelskim i marszałkiem koronnym (od 1563). 
Po zgodzie Zygmunta Augusta, wskutek nieuporządkowanej sprawy elekcji, Jan Firlej w zamieszaniu objął przywództwo partii w Małopolsce i zwołał zjazd przygotowawczy w 1572 do Knyszyna. Niestety większość szlachty odwróciła się od niego wytykając mu zbyt wiele błędów oraz zamiar przejęcia korony królewskiej. Zarzuty te były ciężkie, a uzasadnione żądaniami partii Zborowskich, którzy zawsze rywalizowali z Firlejami. 
W 1573, gdy prymas ogłosił elekcję Henryka Walezego, Jan Firlej mocno sprzeciwiał się temu wyborowi stojąc w obronie praw dysydentów doprowadzając do podpisania konfederacji warszawskiej.
Kiedy Henryk obiecał zaprzysiąc, Jan ustąpił, a 17 II 1574 wspaniale podejmował w Balicach, później nawet ogłosił królem w Krakowie. 
Jan wstępował trzykrotnie w związki małżeńskie: z Zofią Boner, która wniosła do jego majątku dobra ogrodzienieckie, z Dzikówną i z Mniszkówną. W ciągu 18 lat małżeństwa Zofia spłodziła mu 4 synów: Mikołaja, Andrzeja, Jana i Piotra oraz 4 córki: Jadwiga, Anna, Barbara i Zofia. 
Jan Firlej został pochowany w Kocku, w murowanym kościele parafialnym, który osobiście zmienił na zbór kalwiński.