IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Zamek "Bąkowiec" w Morsku

ZAMEK RYCERSKI "BĄKOWIEC" W MORSKU

Właściwie nie wiadomo, kiedy dokładnie powstał zamek i kto go wybudował. 
Obecnie sądzi się, że miało to miejsce w XIV w. W herbarzach są nazwiska rycerzy Morskich herbu Jastrzębiec i herbu Topór, ale obecnie najczęściej pisze się, że budowniczymi tego zamku byli ci drudzy. Istnieje również teoria (S. Kołodziejski i J. Laberschek), której nie można całkowicie lekceważyć, że zamek ten mógł powstać w l. 1370-89 w czasie, gdy okolica zamku mogła znajdować się w zasięgu terytorium Władysława Opolczyka, który to przekazał w lenno bliskiemu temu księciu Ślązakowi Mikołajowi Strzale. Brak dokładnych danych nie pozwala również ostatecznie ustalić, czy przypadkiem książę Władysław albo Mikołaj Strzała tylko rozbudowali istniejący tu wcześniej mniejszy obiekt, być może strażnicę obronną z czasów Kazimierza Wielkiego.
W 1390 w pierwszej znanej wzmiance o "Bąkowcu" (Bancowecz) wymieniany jest właśnie dziedzic Mikołaj Strzała, rycerz z księstwa opolskiego, przeniesiony tutaj przez swego protektora księcia Władysława Opolczyka. Książę ten praktykował przekazywać w lenno swoim poddanym graniczne rubieże swoich terytoriów. Zamek ten stanowiłby zatem obiekt flankujący jego tereny.
Ponadto długo uważano, że zamek "Bąkowiec" istniał w innym miejscu niż "Morsko", ale po szczegółowych analizach dokumentacji ustalono, że mowa była o tym samym zamku. 
Wg Bohdana Guerqina /taka informacja widnieje na tablicach informacyjnych wokół zamku, lecz w dobie nowych badań jest raczej mało aktualna/ - zamek ten powstał dopiero na przełomie XV i XVI w. przez rodzinę Włodków, którzy na początku XVI w. przejęli wieś Morsko od zakonu kanoników laterańskich.
Prawdopodobnie w 1391 po utracie tej ziemi przez Opolczyka, Mikołaj Strzała pozbawiony protektora utracił tą warownię, gdyż od 1392 znajdowała się w posiadaniu Piotra z Marcinowic h. Lis, krewnego panów z Koziegłów. Była to znacząca postać w ówczesnej Koronie. 
W l 1413-34 właścicielem klucza bąkowieckiego był Jan z Sieciechowic. Wiadomo również, że w l. 1418-22 niejaki Piotr był burgrabią na tym zamku. 
W 1435 zamek wraz z przynależnymi dobrami przejął kasztelan sądecki Krystyn z Koziegłów (Junior), którego potomni od głównej siedziby Giebułtowa przybrali nazwisko Giebułtowskich. Na pocz. XVII w. zamek znajdował się już w ruinie i został opuszczony. W 1927 r. (1928 ?) wzgórze wraz z ruinami kupił architekt W. Czeczot, który w l. 1929-33 częściowo wykorzystując mury fortyfikacji wybudował tu willę. Po II wojnie światowej teren ten od wdowej po Czeczocie zakupiły Zabrzańskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węglowego i zorganizowały tu ośrodek wypoczynkowy. Na terenie średniowiecznej fortyfikacji i terenie przylegającym do niej zbudowano kawiarnię z tarasem. W środkowej części nasypu oddzielającego majdan od zamku w miejscu kolistego wzniesienia, będącego podstawą baszty obronnej systemu dojazdowego do zamku ustawiono wyciąg narciarski. W 1961 r. przeprowadzono konserwację ruin. Wówczas to podwyższono i zabezpieczono koronę murów opasujących szczyt skały. W dniu 7 października 1967 ruiny zostały wpisane do rejestru zabytków pod nr 790/67. W 1999 ośrodek wypoczynkowy wraz z ruinami zakupiła firma KEM z Dąbrowy Górniczej, która przy okazji generalnej przebudowy terenu ośrodka zadbała również o zagospodarowanie terenu wokół zamku.


Zamek "Bąkowiec" w Morsku powstał na wyniosłej skale na planie nieregularnym /wg Guerqina na planie wydłużonego wieoboku/ o powierzchni około 500 m2 i składał się z elementów mieszkalnych i obronnych. Obecnie z zamku górnego pozostały fragmenty murów na skale, fragment ściany zamku z otworem drzwiowym /w niektórych źródłach podawane jest, że chodzi tu o bramę jednak otwór jest stosunkowo mały więc uważam, że w owym otworze mogły być osadzone jedynie drzwi/ i czworokątnych pomieszczeń z niewielkim dziedzińcem. Od strony wschodniej na łagodnym podejściu znajdowało się podzamcze o powierzchni ok. 500 lub 800 m2. Zamek podobnie jak i inne obiekty tego typu wzniesiono z kamienia wapiennego. Wewnętrzne partie murów budowano z kamiennego gruzu zalewanego dużą ilością zaprawy wapiennej. Zewnętrzne oblicowanie muru składało się ze starannie dobieranych kamieni. U podnóża skały, w zachodniej części znajduje się kuta w skale, prostokątna studnia (obecnie dla bezpieczeństwa zasypana). Dziedziniec gospodarczy przylegający do zamku od strony wschodniej oddzielała fosa i stożkowy nasyp ziemny, na którym niegdyś stała owalna baszta. Przylegała do niej zapora oddzielająca majdan od zamku. Od strony południowej zamek prawdopodobnie zabezpieczał mur wzniesiony na naturalnym wybrzuszeniu skalnym. Wgłębienie terenowe zamknięte starannie obrobionym progiem skalnym wyznacza kierunek drogi z majdanu na zamek. Otwór bramny w murze usytuowano we wgłębieniu terenowym. Dalsza droga prowadziła do zamku przez system drabin i pomostów przymocowanych do skały. System obronny Morska był idealnie dostosowany do sytuacji terenowej, nie uwzględniał jednak zasad obronnych związanych z siłą ognia artyleryjskiego. W zamku tym zastosowano m.in. półkoliste baszty, jedne z pierwszych tego typu na Jurze. 

Uwaga! Przy zamku stoi tablica informacyjna, z której można dowiedzieć się nieco o historii zamku oraz zapoznać się z planem budowli. Niestety zamieszczony plan wprowadza w błąd, prezentując plan zamku w Morsku Górnym w dawnym woj. kieleckim zamiast tutejszej warowni.

Z zamkiem związane są liczne legendy.

powiększ
Ruiny zamku. Widok od strony północno-wschodniej, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Ruiny zamku. Widok od strony północno-wschodniej, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Na pierwszym planie zarys fosy, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Zabudowa wzgórza zamkowego. Widok ogólny od wschodu, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Mury zamku górnego po stronie zachodniej. U podnóża murów (po prawej) widoczne ślady studni, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Ruina zamku "Bąkowiec" /widok od Pn/, fot. D. Orman

powiększ
Pozostałości zamku w Morsku /widok od Pn-Wsch/, fot. D. Orman

powiększ
Połączenie murów średniowiecznej warowni z zabudowaniami z okresu międzywojennego, fot. D. Orman

powiększ
Mury zamku górnego, fot. D. Orman

powiększ
Zabudowania przy zamku wybudowane przez Czeczota, fot. D. Orman

powiększ
Fragment murów zamkowych /widok od Pd/, fot. D. Orman

powiększ
Ruina zamku w Morsku /widok od Pd-Zach/, fot. D. Orman

powiększ
Mury zamku górnego /widok od Zach/, fot. D. Orman

powiększ
Pozostałości fortyfikacji ziemnych po północno-wschodniej stronie wzgórza zamkowego. Na kopczyku po lewej stała przypuszczalnie drewniana wieża, fot. Z. Bereszyński

powiększ
W Morsku przyroda i historia żyją w symbiozie, fot. D. Orman

powiększ
Fragment masywu ostańca zamkowego, fot. D. Orman

powiększ
Mury zamku /widok od Pn-Zach/, fot. D. Orman

powiększ
Plan zamku Bąkowiec, rys. D. Orman

Zobacz także

Morsko
stok narciarski
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony