IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu

KRAKÓW - Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu

ADRES:

Kraków, zamek na Wawelu


EKSPOZYCJE: 

Zaliczane do najcenniejszych zbiorów muzealnych w Polsce i na świecie. Obecnie podzielone jest na podstawowe cztery stałe ekspozycje: 

Sale i komnaty królewskie - na I i II piętrze w skrzydle wschodnim i północnym urządzone zostały, zgodnie z ich stylem, pierwotną funkcją i tradycją historyczną. Na ich wyposażenie składają się: tkaniny, malarstwo, rękopisy iluminowane, meble i zegary oraz ceramika. TKANINY. Nie sposób pominąć wspaniałej kolekcji 136 arrasów flamandzkich Zygmunta Augusta z l. 1550-65 przekazanej państwu przez króla testamentem w1571. Zbiór ten stanowi  pozostałość po oryginalnym wyposażeniu komnat a wykonane zostały w słynnych warsztatach brukselskich, m.in. W. i J. Kempeneerów, J. van Tiegen i M. Leyniersa. Kolekcja ta zawiera trzy serie figuralne: "Dzieje rajskie", "Dzieje Noego" i "Dzieje wieży Babel" (wg kartonów M. Coxiena), serię pejzażowo-zwierzęcą, serię z herbami Polski i Litwy oraz serię z groteskami i inicjałami królewskimi. Pozostała część dawnego ruchomego urządzenia wnętrz, zmieniająca się wraz z modą, została jednak w dużym stopniu bezpowrotnie stracona w wyniku wojen głównie w 2 poł XVII w. i w XVIII w. oraz na skutek utraty bytu państwowego. Oprócz słynnych arrasów Zygmunta Augusta, w zbirach wawelskich znajdują się nadto arrasy francuskie i flamandzkie z XV i XVI w. (m.in. arras ze scenami z legendy o rycerzu z łabędziem tkany w Tournai w warsztacie P. Grenier w poł. XV w. dla księcia burgundzkiego Filipa Dobrego, oraz arras ze sceną polowania i herbem Dymitra Chalackiego, podskarbiego w. litewskiego z 4 ćw. XVI w.), gobeliny flamandzkie z XVII i XVIII w. (m.in. gobelin ze śmiercią Decjusza Musa, wykonany w Brukseli w 1 poł. XVII w. w warsztacie P. van den Hecke wg kartonu P. P. Rubensa) i francuskie z XVIII w. (trzy ze scenami z historii Aleksandra Wielkiego, wykonane w Aubusson dla Franciszka Salezego Potockiego, marszałka w. koronnego) oraz gobeliny polskie tkane zapewne w Słonimiu na zlecenie Michała Kazimierza Ogińskiego w l. 1770-80. Pięć kobierców wiązanych polskich z warsztatów w Brodach i Sokołowie z XVIII w., uszak polski z herbem Krzysztofa Wiesiołowskiego, tkany na wzór wschodnich w manufakturze Wiesiołowskich w Białymstoku w 1 poł. XVII w. MALARSTWO. Obok malarstwa polskiego i obcego o tematyce polskiej (portrety królewskie, portrety dygnitarzy świeckich i kościelnych, sceny historyczne) malarstwo obce, przede wszystkim włoskie z XV-XVIII w. oraz flamandzkie i holenderskie z XVII i XVIII w.; nadto dzieła malarstwa niderlandzkiego z XVI w., francuskiego z XVI-XIX w., niemieckiego z XVI-XVIII w. i angielskiego z XVII-XIX w. Na zbiór obrazów złożyły się głównie dwie kolekcje: Leona Pinińskiego i Jerzego Mycielskiego. Malarstwo włoskie reprezentują m.in. A.Allori, F. Bassano, B. di Lorenzo, G. B. Gaeta, R. del Garbo, A. Magnasco, S. Mainardi, C. Maratta, M. Marieschi, P. Muttoni zw. della Vecchia, A. del Sarto (warsztat), J. del Sellaio, F. Solimena, G. B. Tiepolo, J. Tintoretto, Tycjan (warsztat); malarstwo niderlandzkie m.in. J. van Cleve (warsztat), J. Gossaert (krąg), J. S. van Hemessen, J. Metsys, B. Spranger; malarstwo flamandzkie, m.in. J. d'Arthois, P. Bril, N. de Bruyn, J. Miel, J. Peeters, P. P. Rubens, H. van Steenwyck I; malarstwo holenderskie m.in. J. A. Backer, A. Begeyn, F. Bol, J. Both, Q. Brekelenkam, P. J. Codde, Dujardin, G. Flinck, E. van Heemskerck, I. B. van der Helst, P. Hennekijn, G. van Hornthorst, J. van Kessel, J. Lievens, B. i K. Lubienieccy, N. Maes, J. Miense Moenaer, P. Moreelse, C. Netscher, J. H. v. Ouwater, A. van der Venne, W. Vitringa, H. C. Vroom; malarstwo francuskie m.in. artyści szkoły Fontainebleau oraz J. B. C. Corot, G. Courbet, E. Dexacroix, C. Troyon; malarstwo niemieckie m.in. C. Amberger, B. Bruyn, L. Cranach st. i mł., J. Kupecký, L. tom Ring mł.; malarstwo angielskie m.in. F. Cotes, J. Crome st., T. Lawrence, P. Leby, P. Mercier, G. Morland, J. Opie, J. Reynolds, G. Romney. Wśród licznych obrazów na uwagę zasługują m.in. "Portret Stanisława Tęczyńskiego" z 1634 dzieło Tomasza Dolabella, "Matka Boska Adorująca Dzieciątko" Sebastiana Mainardi z XV w., "portret królowej Anny Jagiellonki" i "portret króla Zygmunta III" Wazy M. Kobera, "portret mężczyzny" M. Flincka, "portret Jacopa Caraglio" P. Bordone'a. RĘKOPISY ILUMINOWANE. Do najcenniejszych z nich przechowywanych na Wawelu zaliczyć należy łacińską biblię z pocz. XIV w. dzieło szkoły południowoniemieckiej oraz antyfonarz florencki z miniaturami Jacopa di Casentino z 1 poł. XIV w. MEBLE I ZEGARY. Na zamku przechowywany jest szczególnie cenny zespół włoskich mebli renesansowych i manierystycznych z 2 poł. XVI w. i 1 poł. XVII w., głównie północnowłoskich (Lombardia, Bolonia, Wenecja) i toskańskich (Florencja, Siena, m.in. florencka skrzynia posagowa z XV w., ława skrzyniowa /tzw. cassapanca/ z Umbrii z 2 poł. XVI w.). Prócz nich: meble francuskie z 2 poł. XVI w. (m.in. kredensy inkrustowane marmurem), meble późnogotyckie: niderlandzkie oraz północno- i południowoniemieckie, meble barokowe z 2 poł. XVII w.: holenderskie, niemieckie, włoskie (m.in. fotele tzw. brustolone z ok. 1700), polskie (szafy gdańskie). Garnitur klasycystyczny wyrobu polskiego z 3 ćw. XVIII w. Zegary gdańskie, toruńskie, augsburskie, paryskie i inne z XVI/XVII-XIX w. m.in. zegar "monstrancjowy" z 3 ćw. XVII w. dzieło W. Wohlbrechta. CERAMIKA. Włoskie wyroby majolikowe pochodzące z warsztatów Faenzy, Deruty, Gubbio, Urbino, Wenecji i in. z XV-XVII w., niemieckie kamionki z warsztatów nadreńskich Frechen, Siegburg i Westerwald z XVI i XVII w. oraz południowoniemieckich - Kreussen, Muskau i Ansbach z XVII i XVIII w., holenderskie fajanse z Delft z XVII i XVIII w., porcelana głównie saska z okresów J. G. Höroldta i J. J. Kändlera (m.in. kilkanaście figurek polskich szlachciców i szlachcianek). POZOSTAŁE. Wśród zabytków eksponowanych na Wawelu nie sposób pominąć również cennych rzeźb (m.in. popiersie Oktawiana Augusta z k. I w. p.n.e. z włoskim późniejszym (XVII w.) biustem). Z wspaniałych wnętrz zamkowych szczególnie piękne to: sala senatorska, sala Pod Ptakami, Izba Poselska, sala Pod Meluzyną.

Znaczną powierzchnię ekspozycji przeznaczono dla orientaliów. Wśród nich warte obejrzenie są słynne tureckie namioty z XVII w. zdobyte przez Sobieskiego podczas odsieczy Wiednia. Zbiory orientalne na Wawelu nawiązują również do tradycji historycznej, od dawna bowiem przybywały tu dzieła sztuki wschodniej jako dary sułtanów tureckich, szachów perskich i chanów tatarskich oraz jako zakupy i zamówienia królewskie. Wawelska kolekcja obejmuje: namioty wschodnie z XVII i XVIII w., jeden z najbogatszych zbiorów tego typu w skali światowej, w większości zdobycz wiedeńska, polska i saska; chorągwie tureckie z XVII w. (szczególnie cenne: chorągiew zdobyta pod Wiedniem przez Jana III Sobieskiego i ofiarowana katedrze krakowskiej, chorągiew zdobyta przez króla pod Parkanami i ofiarowana do Loreto, chorągiew zdobyta pod Wiedniem przez Atanazego Miączyńskiego, dwie chorągwie zdobyte w tej samej kampanii przez Marcina Zamoyskiego); kobierce i inne tkaniny z XVI-pocz. XIX w., tureckie lub małoazjatyckie, perskie, kaukaskie i zachodnioturkiestańskie; broń turecka i perska z XVII i XVIII w.: ochronna (juszmany, bechtery, hełmy, tarcze, kałkany), sieczna (szable) i palna (strzelby); siodła i rzędy na konie z XVII w., m.in. po kasztelanie Janie Łąckim, po kasztelanie Przecławie Szembeku, po wojewodzie Janie Małachowskim; wyroby ceramiczne Bliskiego i Dalekiego Wschodu; hiszpańsko-mauretańskie misy majolikowe z XVII w., tureckie fajanse Isnik z XVI-XVII w., chińskie i japońskie wazy fajansowe i porcelanowe z XVI-XVIII w., chińskie kamionki z XVIII w., wyroby z laki chińskie i japońskie, przeważnie z XVIII w. i pocz. XIX w. 

W Skarbcu Koronnym przechowywane są najcenniejsze z bezcennych dzieł w Polsce. Zawiera on m.in.: obiekty, które wchodziły w skład dawnego Skarbca Koronnego - miecz koronacyjny tzw. Szczerbiec /w sali Jadwigi i Jagiełły/ z 2 ćw. XIII w. po raz pierwszy użyty do koronacji w 1320, miecz Zygmuntowski z 1 ćw. XVI w., chorągiew królewska z czasów Zygmunta Augusta zapewne z 1530 oraz zabytki uratowane przez Czackiego - sandały koronacyjne Zygmunta Augusta z 1530, miecz przysłany Batoremu przez Grzegorza XIII w 1580, maczuga rycerska z k. XV w., buzdygan królewski z 2 poł. XVI w., pika paradna (lontownica) z 2 poł. XVI w., relikwiarz ruski z XV w. i koncerz zw. krzyżackim z XV w.; regalia polskie, m.in. wisior z kryształu górskiego oprawiony w złoto z łańcuszkiem z 1 poł. XI w. (zapewne ozdoba diademu książęcego),  znaleziony w fundamentach palatium Bolesława Chrobrego, kielich fundacji Kazimierza Wielkiego z 1351, klamry zapewne z pasa króla Zygmunta I (Starego), fragment łańcucha i kałkan wschodni wyjęte z trumny Zygmunta III Wazy, strzelba dziecięca z herbem Wazów z pocz. XVII w., miecz i kapelusz z wyobrażeniem Ducha Św., poświęcone, przysłane Janowi III przez papieża Innocentego XI za zwycięstwo wiedeńskie, płaszcz kawalera Orderu Ducha Św. ofiarowany temuż królowi w 1676 przez Ludwika XIV, miniatura Augusta III w formie zawieszenie z brylantami; pamiątki historyczne, m.in. kielich podróżny z pateną pochodzące z opactwa Benedyktynów w Tyńcu (poł. XI w.), pozostałości dwóch pastorałów z XI i XII w. oraz stuła i manipularz z XII w. wyjęte z grobów opatów tynieckich, kielich z herbem kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego sprzed 1515, chorągiew nagrobna wojewody krakowskiego Stanisława Barziego z 1571, chorągiew zdobyta przez Stanisława Żółkiewskiego w bitwie pod Byczyną w 1588, miecz ofiarowany Konaszewiczowi Sahajdacznemu przez królewicza Władysława Wazę za zasługi w bitwie pod Chocimiem w 1621, proporzec zdobyty przez Stefana Czarnieckiego na Karolu Gustawie w 1656, głownia szabli Kara Mustafy zdobytej pod Wiedniem w 1683, czarka z podstawką ofiarowana Stanisławowi Małachowskiemu przez sułtana Mustafę II z okazji pokoju w Karłowicach w 1699; liczne wyroby złotnicze z warsztatów krajowych (Kraków, Poznań, Gdańsk, Toruń) i zagranicznych: niemieckich (przede wszystkim Augsburg, Norymbergia m.in. naczynie w kształcie orła polskiego dzieło złotnika H. Mannlicha pochodzące prawdopodobnie z zastawy króla Jana Kazimierza Augsburga z ok. 1666), holenderskich (kubek emaliowany z kameami z 2 poł. XVII w.), rosyjskich i in.; zbiór królewskich medali i donatyw; wyroby z kości słoniowej, bursztynu, emalie. W skarbcu przechowywana jest również - zgodnie z tradycją - najcenniejsza pod względem historycznym i materialnym broń zabytkowa. 

W Zbrojowni na zamku wawelskim zgromadzono niezliczone ilości broni oraz chorągwi. Obecnie zbrojownia licząca około 20 tys. sztuk zabytków należy do najpoważniejszych zbiorów tego rodzaju w Polsce. Zawiera przeważnie militaria zachodnioeuropejskie z XVI i XVII w., a także niemało cennych okazów uzbrojenia i broni polskiej. Przeważają dzieła płatnerzy, mieczników i rusznikarzy włoskich, niemieckich i hiszpańskich z okresu renesansu, manieryzmu i baroku. UZBROJENIE OCHRONNE: zbroje płytowe zachodnioeuropejskie z XV-XVII w. i polskie z XVII w. (szczególnie cenne: ciężka półzbroja turniejowa, tzw. deutsches Stechzeug z ok. 1500 ze znakami norymberskiego płatnerza K. Polera, zbroja karacenowa z pełną ochroną nóg z XVII/XVIII w., półzbroje karacenowe z hełmami turbanowymi z XVII w., półzbroja husarska z oryginalną parą skrzydeł z XVII w.); kolczugi zachodnioeuropejskie, polskie, węgierskie i rosyjskie z XVI i XVII w.; hełmy i szyszaki zachodnioeuropejskie z XIV-XVIII w. oraz szyszaki polskie (szczególnie cenne: tzw. Hundsgugel z XIV/XV w., "łepka" z 2 poł. XV w., hełmy maksymiliańskie z 1 tercji XVI w., szyszak Mikołaja Radziwiłła Czarnego z 1561, szyszak ze zbiorów Tyszkiewiczów z 2 poł. XVI w., kapaliny husarskie z 2 poł. XVI w.); tarcze (szczególnie cenna tarcza typu węgierskiego jazdy polskiej z ok. 1520). BROŃ DRZEWCOWA zachodnioeuropejska i polska z XV-XVIII w.; halabardy, glewie, partyzany, szpontony, piki, kopie (m.in. cenne polonica: partyzany straży pałacowej z herbami Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego, Augusta II i III oraz kopia husarska, tzw. znak hetmański, z XVII w.); BROŃ SIECZNA zachodnioeuropejska: miecze z XII/XIII-XIV w., miecze typu krzyżackiego z XV w., miecze dwuręczne niemieckie i szwajcarskie z XVI w., rapiery dworskie paradne z XVI i XVII w. z głowniami mistrzów włoskich, niemieckich i hiszpańskich, szpady hiszpańskie z XVI/XVII w., schiavony włoskie z XVII w., szpady dworskie z XVIII-XIX w., sztylety włoskie, hiszpańskie i niemieckie z XV-XVIII w. oraz broń sieczna polska; BROŃ PALNA ręczna z XVI-XVIII w.: strzelby włoskie, francuskie, niemieckie, austriackie i polskie (m.in. trzy cieszynki z XVII w., muszkiet kołowy z herbem Radziwiłłów i datą 1615, muszkiet z napisem "Michał na Koreliczach" z XVIII w.); pistolety z XVI-XVIII w.; prochownice włoskie, niemieckie i polskie z XVII-XVIII w.; BROŃ MIOTAJĄCA: kusze myśliwskie (m.in. jedna z 1541, druga z herbem Ciołek Poniatowskich); OPORZĄDZENIE JEŹDZIECKIE z XVI-XVIII w. (szczególnie cenne: nachrapniki z 1569 i 1617, wędzidła z XVI-XVII w., rząd zachodnioeuropejski z 1 poł. XVII w. i rzędy polskie z XVII w. po Skirmuncie i po Rzewuskim); DZIAŁA I MOŹDZIERZE półciężkie, lekkie i modele z XVI-XVIII w. z arsenałów królewskich i magnackich (m.in. działo z datą 1506 oraz herbami Polski i Litwy, dwa działka ulane przez Oswalda Baldnera z poł. XVI w.). 

Zbiory wawelianów to dział utworzony w 1949, głównie w oparciu o materiały uzyskane w czasie badań archeologicznych i prac konserwatorskich na wzgórzu wawelskim. Stała ekspozycja mieści się w budynku zw. Kuchniami Królewskimi i doskonale ilustruje dzieje Wawelu od czasów starożytnych do chwili obecnej. Na parterze tego budynku mieści się ponadto rezerwat archeologiczno-architektoniczny, zwierający m.in. resztki rotundy-kaplicy pałacowej i nikłe pozostałości palatium z czasów Bolesława Chrobrego (X/XI w.) - jednej z najstarszych na ziemiach polskich kamiennych budowli. ZABYTKI PRZEMYSŁU ARTYSTYCZNEGO. Głównie ceramika: płytki posadzkowe romańskie, gotyckie i renesansowe, największa w Polsce i wyjątkowo cenna kolekcja kafli z XV-XVIII w. (m.in. część kafli gotycko-renesansowych m.in. z I ćw. XVI w. z podobizną króla - dzieło Bartosza z Kazimierza koło Krakowa), fragmenty dachówek z XVI w., użytkowe naczynia gliniane z XV-XVI w. LAPIDARIUM. Fragmenty architektoniczne i rzeźbiarskie z zamku i katedry, przeważnie renesansowe, m.in. pozostałości ołtarzyka z 1521 przypisywanego warsztatowi B. Berecciego, 35 fragmentów kapiteli kolumn z krużganków zamkowych, gzymsy nadokienne i nadproża gotycko-renesansowe, wykonane przez warsztat muratora królewskiego Benedykta "Sandomierzanina", posążek "wołka" przedromański z X w. lub romański z XII w. i posąg św. Stanisława wczesnogotycki z XIII/XIV w. z fasady katedry. MATERIAŁY WYKOPALISKOWE. Wytwory ręki ludzkiej (ponad 25 tys. pozycji) głównie: ceramika średniowieczna, nadto narzędzia paleolityczne, drobne znaleziska krzemienne, kamienne, gliniane i brązowe z neolitu i epok metali. Materiały antropologiczne, zoologiczne, botaniczne i geologiczne. MATERIAŁY IKONOGRAFICZNE I KARTOGRAFICZNE. Zbiór obrazów, rysunków, rycin i planów dotyczących wzgórza wawelskiego i jego zabytków (ok. 540 pozycji), zbiór negatywów i fotografii i modele rekonstrukcyjne wzgórza. ARCHIWALIA. Przede wszystkim materiały do dziejów odnawiania zamku w l. 1905-39.

W wyremontowanych salach piwnic w 2002 roku otworzono kolejną wystawę. Dzięki niej zwiedzający będą mogli  obejrzeć cenną dużą kolekcję armat, z których największe dochodzą do 3 metrów długości. Wiele z nich jest również kunsztownie zdobionych.


CZYNNE:

CENY BILETÓW:

DODATKOWE INFORMACJE:

Muzeum posiada m.in. oddział na zamku w Pieskowej Skale

powiększ
Fot. Dariusz Orman - słynny wawelski dziedziniec arkadowy

powiększ
Fot. Dariusz Orman - fragment krużganków renesansowych

powiększ
Fot. Dariusz Orman - katedra na Wawelu

powiększ
Fot. Dariusz Orman - kaplica Zygmuntowska

Zobacz także

Kraków
Kraków-Stare Miasto
muzea Krakowa
zamek królewski na Wawelu
Muzeum Zamkowe w Pieskowej Skale
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony