PODZAMCZE

Wieś w pobliżu najwyższego wzniesienia na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej - Góry Janowskiego (wg mapy Compass wyd. 2006 - 515,5 m n.p.m.) znana doskonale z zamku "Ogrodzieniec" - obecnie jednej z największych w Polsce ruin zamku. Miejscowość nastawiona głównie na obsługę turystyki związanej z tym zabytkiem. Liczne imprezy plenerowe. Jeden z najważniejszych (ja odważę się napisać: najważniejszy) na Jurze węzłów szlaków turystycznych. 

Przez Podzamcze przechodzą m.in. szlaki piesze: czerwony Orlich Gniazd, niebieski Warowni Jurajskich, zielony Tysiąclecia i żółty Zamonitu; czerwony Jurajski szlak rowerowy Orlich Gniazd oraz Transjurajski Szlak Konny. We wsi znajdują się również żółte znaki rowerowej ścieżki dydaktycznej z Zawiercia-Markowizny do kamieniołomu w Ogrodzieńcu oraz zielone znaki ścieżki dydaktycznej na Górę Birów.
Infrastrukturę turystyczną tej miejscowości uzupełniają liczne parkingi (podczas imprez dodatkowo udostępniane za odpłatnością są prywatne place), dobra komunikacja PKS z Zawierciem PKP, hotel, pole namiotowe oraz gospodarstwa agroturystyczne a także niezwykle bogata jak na Jurę baza gastronomiczna czynna szczególnie w sezonie od wiosny do jesieni. Warto podkreślić również, że pod zamkiem jest czynna toaleta publiczna.

Jak głosi jedna z miejscowych legend za czasów Bolesława Krzywoustego, czyli w XII w. istniał tu jakiś duży gród-zamek a sama legenda mówiąca o nieszczęśliwej miłości stała się treścią dramatu "Jadwigi Łuszczewskiej "Deotymy" pt. "Narzeczona z Ogrodzieńca". Wg innego podania zamek miał być siedzibą zbójców. Samo słowo “ogrodzieniec” - oznacza miejsce ogrodzone, obwarowane wskazujące na istnienie tu już w zamierzchłych czasach systemu umocnień obronnych.

około 4.500 - 1.650 lat p.n.e. neolit (młodsza epoka kamienna) - na G. Birów istniała osada kultury pucharów lejkowych

około 1.650 - 1300 lat. p.n.e. (I okres epoki brązu) - w początkowej fazie epoki brązu na G. Birów istniało osadnictwo zaliczane do kultury ceramiki sznurowej

800-650 r. p.n.e. (V okres epoki brązu) i 650-400 r. p.n.e. (okres halsztatu) - na G. Birów istniało osadnictwo łużyckie 

przełom II i III - IV w. - na G. Birów stwierdzono osadnictwo z okresu późnorzymskiego

IX - X w. - koło G. Birów istniało wczesnośredniowieczne osadnictwo i cmentarzysko kurhanowe

XIII w. - założenie na Górze Birów średniowiecznego grodziska "Wilcza Szczęka"

1241 - gród "Wilcza Szczęka" został zniszczony przez najazd Tatarów jednak wkrótce po tym został odbudowany 

XIV w. - przez tereny Podzamcza prowadził główny szlak handlowy z Krakowa przez Olkusz, Pilicę, Lelów, Częstochowę, Wieluń, Kalisz do Torunia

1327-45 - w wyniku silnego pożaru całkowicie zniszczony zostaje gród "Wilcza Szczęka" na G. Birów. Tym razem gród ten nie został odbudowany lecz prawdopodobnie osadnictwo z tego spalonego grodu przeniosło się na nowe miejsce dając początek obecnie znanemu zamkowi "Ogrodzieniec". Po przeprowadzeniu badań archeologicznych na Birowie przypuszcza się, że nowy zamek jeszcze wówczas w znacznym stopniu drewniany powstał na "surowym korzeniu", czyli "od podstaw" i to w dodatku z inicjatywy samego króla Kazimierza Wielkiego. Od tej pory losy wsi uformowanej pod zamkiem ściśle wiążą się z historią tego zamku.

przed 1370 - z nadania króla Kazimierza Wielkiego pierwszym najemcą zamku został Przedbórz z Brzezia h. Zadora, późniejszy marszałek Królestwa Polskiego

27 września 1386 - król Władysław Jagiełło nadał dziedzicznym prawem zamek wraz z okolicznymi wsiami cześnikowi krakowskiemu Włodkowi z Charbinowic h. Sulima jako nagroda za czynne uczestnictwo w Krewie w negocjacjach przygotowawczych do podpisania unii polsko-litewskiej

12 listopada 1387 - Władysław Jagiełło zapisywał marszałkowi Królestwa, Przedborowi z Brzezia i Wodzisławia h. Zadora, 300 grzywien na zamku i mieście Dobczyce z tytułu kosztów poniesionych przezeń na restaurację zamku Ogrodzieniec

pocz. XV w. - przedstawiciele rodu Włodków Ogrodzienieckich h. Sulima uformowali ostateczną formę kamiennego średniowiecznego zamku

1470 - Jan Bartosz h. Sulima, wnuk Włodka z Charbinowic, sprzedał swe posiadłości włącznie z zamkiem za 8000 florenów węgierskich w czystym złocie, bogatym mieszczanom krakowskim Ibramowi i Piotrowi Salomonowiczom

1488 - Salomonowicze sprzedali dobra ogrodzienieckie na rzecz Rzeszowskich. Właścicielami byli bracia Jan senior, Andrzej, Jan junior i Stanisława Rzeszowscy.

1492 - Jan Feliks Rzeszowski, prepozyt przemyski i kanonik krakowski zamienia zamek Ogrodzieniec na wieś Zawiercie z dopłatą 8 tysięcy florenów węgierskich z generalnym dowódcą wojsk ruskich Janem Granowskim (Pileckim)

1496 - po śmierci wojewody Jana Pileckiego pozostały w spadku majątek został podzielony między jego synów a zamek ogrodzieniecki dostał się Mikołajowi Pileckiemu

1501 - Mikołaj Pilecki żeni się zapisując swojej oblubienicy Magdalenie 3000 florenów węgierskich jako sumę odpowiadającą wysokości posagu zaś kwotę tą zabezpieczył na dobrach ogrodzienieckich

1524 - Mikołaj Pilecki zastawił swe dobra wraz z zamkiem ogrodzienieckim Mikołajowi Chełmskiemu z Chełma [w ziemi sieradzkiej - przyp. autora.]

1526 - Mikołaj Granowski z Pilczy sprzedał swoje dobra za 57000 florenów synowi Mikołaja Chełmskiego, Janowi, burgrabiemu zamku krakowskiego

1526/1527 - Chełmscy zadłużyli się na tyle, że zamek przejął za długi jeden z najbogatszych ludzi w Polsce - Seweryn Boner [w literaturze napotkałem wzmiankę jakoby w 1508 zamek powrócił w ręce Włodków - być może wynika to z faktu, że Chełmscy byli dalekimi potomkami pierwszego najemcy zamku Przedbora z Brzezia. Również starsza literatura - np. J. Zinkow - podaje jakoby za długi zamek został przejęty przez Jana Bonera już w 1523 r. - przyp. autora]

1532 - 47 [w literaturze spotkałem również daty 1530-45 /np. J. Zinkow/ lub 1532-45 - przyp. autora] - Seweryn Boner, burgrabia i żupnik krakowski, nakazał niemal doszczętnie rozebrać zamek gotycki i w jego miejsce zbudował wspaniały zamek w stylu renesansowym, który stanowić miał pomnik bogactwa i dostojeństwa Bonerów 

1550-60 - Stanisław Boner, starosta biecki, syn Seweryna rozszerzył zamek w kierunku południowym

1562 - dobra ogrodzienieckie odziedziczyła Zofia Bonerówna, która wyszła za mąż za marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja. Jako, że Jan popierał arianizm wkrótce pozamieniał okoliczne kościoły na zbory ariańskie zaś na zamku wzniósł nowoczesne umocnienia. Jego dzieło kontynuował syn Mikołaj Firlej [wg niektórych źródeł kolejnymi właścicielami zamku byli: w l.1561-76 Mikołaj Ligęza twórca wielkiej kwadratowej fosy i beluardu oraz zachodnich umocnień zamku (m.in. dziedziniec dolny), browaru i gorzelni, w 1594 r. Mikołaj Trąba - przyp. autora]

1587 - zamek został zdobyty przez wojska arcyksięcia Maksymiliana [wg tablicy informacyjnej stojącej na rynku w Podzamczu zamek został splądrowany w 1589 r. - przyp. autora]

1594 - Mikołaj Firlej, syn Jana przywraca kościoły ponownie katolikom

1649-55 - Andrzej Firlej, kasztelan lubelski wzniósł nad beluardem salę marmurową i ozdobił wnętrza w stylu barokowym.

1655-57 - szwedzkie wojska zdobyły zamek po czym został silnie zniszczony i ograbiony m.in. ze zdeponowanych tu dóbr gwarków olkuskich. [podobno od całkowitego zniszczenia zamku uratował go śmiały najazd wojsk kasztelana krakowskiego Stanisława Warszyckiego co nie uchroniło go od powolnego upadku - przyp. autor]. Po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów już nigdy nie wrócił do dawnej świetności. W czasie "potopu" zamek w Podzamczu stanowił bazę wypadową wojsk szwedzkich m.in. na dwór w Kromołowie, który po dwóch dniach walk został zdobyty.

1664 - wdowa po Andrzeju Firleju przekazała zamek bratankowi swego męża, Mikołajowi

1669 - Mikołaj Firlej sprzedał za sumę 267 tysięcy złotych polskich zamek wraz z sąsiednim miastem Ogrodzieniec i srebronośnymi górami koło Olkusza kasztelanowi krakowskiemu Stanisławowi Warszyckiemu. Ten to właściciel częściowo odbudował zamek i wzniósł liczne pomieszczenia gospodarcze u jego podnóża

25 stycznia 1681 - umiera dziedzic Ogrodzieńca - Stanisław Warszycki, a miasto przechodzi w ręce jego syna Jana Kazimierza Warszyckiego [wiele źródeł podaje datę śmierci Warszyckiego jako 1680 rok jednak wobec tego, że H. Błażkiewicz podaje datę z dokładnością co do dnia przyjąłem wersję podawaną przez tego badacza - przyp. autora] 

1690 - po śmierci Jana Kazimierza Warszyckiego w wyniku ożenku z córką Anny Warszyckiej dobra ogrodzienieckie z zamkiem zostały własnością Michała na Warszycach Warszyckiego miecznika koronnego łęczyckiego i wojewody sandomierskiego

1696 - po śmierci Michała Warszyckiego dobra ogrodzienieckie przypadły jego córce Barbarze, która wychodząc za mąż za hrabiego Kazimierza Męcińskiego herbu Poraj, staroście wieluńskiemu (w tych rękach przez trzy pokolenia) wniosła w posagu olbrzymi majątek [niektóre źródła błędnie podają datę tego wydarzenia na 1680, czyli datę śmierci Stanisława Warszyckiego, a nie Michała - przyp. autora]. Zgodnie z testamentem Kazimierza Męcińskiego sporządzonym w Siemiatyczach, wszystkie bezcennej wartości klejnoty Rakoczego księcia siedmiogrodzkiego, które tenże zostawił uciekając przez cesarzem austriackim do Polski umieszczone zostały początkowo w zamku ogrodzienieckim, a następnie przewiezione do pałacu we Włodowicach, stamtąd w 1702 umieszczono do depozytu w klasztorze na Jasnej Górze. Dobra po Kazimierzu odziedziczył jego syn Wojciech Męciński, a po nim Adam Męciński.

1702 - podczas najazdu szwedzkiego zamek został podpalony i splądrowany przez najeźdźcę

1784 - Męcińscy nie mogąc podołać finansowo z utrzymaniem zamku sprzedali majątek podsędkowi krakowskiemu Tomaszowi Jaklińskiemu

1810 - siostra Tomasza Jaklińskiego, Mieroszewska zamieszkiwała do tej pory środkową część zamku jednak okazało się że i ta część groziła zawaleniem w związku z czym Mieroszewska przeniosła się do folwarku istniejącego pod zamkiem należącego do tzw. dóbr ogrodzienieckich. Późniejsi właściciele rozbierali po kawałku mury zamku budując na Podzamczu inne zabudowania. W ten sposób powstała w tym czasie m.in. kapliczka w centrum wsi

1810 - zamek został ostatecznie opuszczony

1831 - w trakcie powstania listopadowego major Chylewski - komendant obozu dla oficerów rosyjskich w pobliskiej Pilicy odbywał liczne wizyty w Podzamczu i Smoleniu wraz z jeńcami rosyjskimi, z którymi utrzymywał przyjacielskie stosunki. Więzionym oficerom rosyjskim pozwalał również na konne wyprawy na zabawy do Podzamcza, skąd z kapelą, śpiewami i trąbkami pocztowymi wracali do Pilicy

1858 - ruiny zamku zwiedzał Roman Hubicki, który je malowniczo opisał

początek XX w. - teren z ruinami zakupił wieśniak Ludwik Kozłowski, który sprzedawał po parę złotych fragmenty murów jako materiał budowlany. Ostatnim właścicielem warowni została pochodząca z pobliskiego zaścianka rodzina Wołczyńskich. 

1906 - nowo powstałe w Warszawie Polskie Towarzystwo Krajoznawcze wykupiło ruiny zamku z rąk prywatnych i przystąpiło do ich zabezpieczenia. PTK zostało utworzone z inicjatywy m.in. Aleksandra Janowskiego dla którego inspiracją stały się ruiny zamku ogrodzienieckiego, które zwiedzał w 1885 r.

1908 - w tym roku po raz pierwszy rozpoczęto organizowanie wycieczek na Jurę. Jednym z pierwszych celów podróży był zamek w Podzamczu zaś punktem wyjściowym Zawiercie.

1911 - ruiny zamku oglądał Adolf Dygasiński

1913 - Michał Poleski opisał ruiny zamku

13-26 listopada 1914 - W tych dniach tereny Podzamcza stanowiły plenery walk frontowych I wojny światowej. W dniu 13 listopada około godz. 17.00 na linii Podzamcze-Ryczów-Ryczówek-Złożeniec skoncentrowały się wojska austriackie pierwszego korpusu pierwszej Armii. Wojska XIV korpusu gwardii IX Armii Rosyjskiej gen. Leczyckiego okopały się na linii Podzamcze-Mokrus-Giebło-Kocikowa-Czarny Las. Do 22 listopada walka polegała na ciągłych artyleryjskich ostrzałach stanowisk wroga i naprzemiennych szturmach pozwalających przejąć pozycję przeciwnika. W dniu 23 listopada Rosjanie postanowili przesunąć swoje pozycje w głąb bronionego terenu. Liczne szturmy na bagnety i decyzja wycofania się wosk rosyjskich spowodowały, że  Austriacy przesuwając się na wschód od Podzamcza wkroczyli do Pilicy w dniu 26 listopada. Niestety w czasie tych działań artyleria znacznie zniszczyła zamek.

1918-39 - w Podzamczu pojawił się poważny problemem - braku wody zdatnej do picia. Kilka studni istniejących na tym terenie nie wystarczało na zabezpieczenie potrzeb mieszkańców, którzy po wodę jeździli nawet po 5-6 km. Niestety nakładając na spektrum sprawy bardzo słabe miejscowe gleby przekładało się to wszystko w niską kulturę agrarną i ubożenie lokalnego społeczeństwa

1920 - rozpoczęcie działalności szkoły podstawowej w Podzamczu. Wcześniej dzieci miejscowe uczyły się w domach prywatnych gospodarzy: Macieja Skrzypiciela, Miśkiewicza i Franciszka Wołczyńskiego (w dawnym folwarku).

1936 - Aleksander Janowski opisał malowniczo zamek

26 października 1939 - 1945 - w wyniku zmian administracyjno-politycznych wprowadzonych przez Hitlera dekretem z 8 października 1939 r. Podzamcze stało się granicznym punktem celnym między III  Rzeszą a nowo utworzoną Generalną Gubernią. W Podzamczu i sąsiednim Ogrodzieńcu istniały też stałe punkty przerzutowe przez granicę do Generalnej Guberni utrzymywane przez PPR. Jako, że tereny te stały się granicą dzielącą dwa zróżnicowane gospodarczo regiony: wschodni - rolniczy i zachodni - przemysłowy od samego początku jej utworzenia począł rozwijać się tu tzw. mały ruch graniczny szczególnie, że na początku granica nie była strzeżona. Ludzie przeważnie przenosili towary na wymianę na plecach część oficjalnie, część szmuglowano (przemycano)

1942-44 - w Podzamczu działała komórka PPR podległa pod komitet dzielnicowy "Ruiny"

od 7 sierpnia 1944 - fortyfikacja okolicznych terenów przez Niemców celem wykorzystania ich naturalnych walorów obronnych z myślą o stawieniu czoła spodziewanej ofensywie wojsk Armii Czerwonej. W Podzamczu wybudowano jeden z najsilniejszych węzłów oporu tej tzw. linii "Ostwall". W akcji kopania okopów brali udział wszyscy w wieku od 14 do 60 lat. Wykorzystywano własne narzędzia a wiele osób zwożono do Podzamcza do specjalnych obozów, w których pracowano również w niedziele a nocowano w budynkach gospodarczych i stodołach.

2 maja 1944 - patrol grupy partyzanckiej "Twardego" po napadzie na mieszkanie prowokatora, wycofując się stoczył dwie potyczki z żandarmerią w Ogrodzieńcu i strażą graniczną w Podzamczu, zabijając przy tym kilku Niemców

styczeń 1945 - 12 stycznia, gdy ruszała zimowa ofensywa radziecka, w rejonie Podzamcza istniała duża koncentracja sił niemieckiej piechoty i broni pancernej wchodzące w skład grupy armii "A" pod dowództwem gen. płk. Józefa Harpe. W dniach 14-16 stycznia przez Podzamcze przelały się transporty ewakuujące posterunki niemieckich wojsk stacjonujące na wschód od Szczekocin. i Pilicy oraz pozostałości rozbitej armii okupanta. Odwrót odbywał się w kierunku na Zawiercie. W dniu 18 stycznia trwały zaciekłe walki w okolicy Podzamcza. Tereny bombardowały radzieckie samoloty, wojska wyzwoleńcze przeciągnęły ok. 100 dział i przetransportowały  wiele czołgów. Ostatecznie w związku z silnym ogniem defensywnym zdecydowano się na ściągnięcie w te okolice katiuszy. Szeroko zakrojona akcja ofensywna mimo zaciekłego oporu Niemców spowodowała, że 19 stycznia rano Podzamcze zostało wyzwolone.

styczeń-wrzesień 1945 - rejon Podzamcza był jednym z ulubionych miejsc napadów rabunkowych na ludzi i domy przez uzbrojone grupy, korzystające z braku nadzoru i służb porządkowych

po 1945 - po wojnie w Podzamczu wybudowana została sieć wodociągową i nową szkołę a starą zaadoptowano na punkt gastronomiczny

1949-51 - pierwsze zabiegi zmierzające do zabezpieczenia ruiny

1956 - gromada Podzamcze wraz z gromadą Ryczów zostały oderwane z powiatu olkuskiego i włączone do powiatu zawierciańskiego

1959-75 (lub 1964-73)- kolejne, tym razem pełne badania i prace konserwatorskie ruin prowadzone przez: Jerzego Szydłowskiego, Małgorzatę Wawra, Wandę Hrebenda, Włodzimierza Błaszczyka, Ryszarda Dukwicza, Teresę Falcerową, Alicję Kurzatkowską i od 1962 Andrzeja Gruszeckiego. W l. 70- tych XX w. wykonano udogodnienia dla ruchu turystycznego i przeprowadzono trasę turystyczną

1965 - oddany został do użytku nowy budynek szkoły podstawowej z inicjatywy dawnej jej dyrektorki Heleny Wajmer, która współzakładała Komitet Budowy Szkoły

1966 - na ruinach zamku umieszczono tablicę upamiętniającą miejsce, gdzie zrodziła się koncepcja propagowania polskiego ruchu turystycznego

1973 - w trakcie konserwacji ruin, w wyniku zniszczenia przez poszukiwaczy skarbów położonych tu płytek chodnikowych w piwnicach, grunt utwardzono tu poprzez położenie cegły klinkierowej

1990 - rozpoczęcie kilkuletnich badań archeologicznych na G. Birów pod kierunkiem Błażeja Muzolfa, których wyniki zmusiły badaczy do weryfikacji dotychczasowej wiedzy o początkach istnienia osadnictwa na tych terenach po wieki średnie

koniec XX w. - zamek został objęty zarządzaniem przez spółkę Zamek Sp. z o.o. z sąsiedniego Ogrodzieńca

12 czerwiec 2000 - uroczyste poświęcenie przez biskupa Adama Śmigielskiego kaplicy w późniejszym Sanktuarium Matki Boskiej Skałkowej

zima 2001 - zamek "Ogrodzeniec" wraz z okolicą stał się plenerem do ekranizacji "Zemsty" Fredry w reżyserii Andrzeja Wajdy

2002 - kaplica w Podzamczu dekretem bpa Adama Śmigielskiego podniesiona została do rangi Sanktuarium Matki Bożej Skałkowej

19 czerwca 2010 - uroczyste otwarcie Parku Zamków Jurajskich w miniaturze

Warto zobaczyć:

Góra Janowskiego (zwana dawniej również Wzgórzem Zamkowym czy też rzadziej Czubatką) to oficjalnie najwyższe wzniesienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej [ze względu na błędy lub niedokładności prowadzonych pomiarów długo toczone były spory co do wysokości tej góry. Najczęściej szczególnie w starszej literaturze powtarzana była wysokość 504 m n.p.m. jednak nowoczesne pomiary pozwoliły dokładniej ustalić wysokość co nie uspokoiło co bardziej dociekliwych. Obecnie wydanie mapy Compassu z 2006 r. podaje wysokość G. Janowskiego 515,5 m n.p.m., zaś popularne 504 m n.p.m. to wysokość szczyty jednego z ostańców o tej nazwie w kompleksie G. Janowskiego]. U podnóża szczytu Góry Janowskiego w miejscu d. budynku przekaźnika telewizyjnego, a później schroniska turystycznego powstaje nowoczesny hotel. [obiekt pożyteczny dla rozwoju turystyki niemniej jego lokalizacja wpływająca znacząco na krajobraz wg mnie i wielu innych miłośników Jury niestety całkowicie naganna, nie wspominając o mam nadzieję zarzuconej koncepcji wykuwania w skale basenu hotelowego!]

Obok Góry Janowskiego, wśród fantastycznych grup skalnych ostańców, wznosi się bez wątpienia najważniejszy zabytek wioski - zamek Ogrodzieniec będący obecnie w częściowo zrekonstruowanej i zabezpieczonej ruinie.

Obok zamku w lasku na północ od murów tej warowni powstał AdrenaLina Park - miejsce gdzie początkujący adepci wspinaczki i sportów ekstremalnych mogą spróbować swoich sił w zjazdach na linach, mostach sznurowych, ruchomych kładkach itp. W sezonie 2006 przejście toru kosztowało 25 zł ale chętnych nie brakowało, czemu osobiście się nie dziwię :-)

W sąsiedztwie zamku w 2010 r. został uruchomiony Park Zamków Jurajskich w miniaturze. Można w nim zobaczyć miniatury zrekonstruowanych zamków znajdujących się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej w skali 1:25. 
Park Zamków Jurajskich to wyjątkowe miejsce na rodzinną wycieczkę. Makiety zamków odtworzone zostały zgodnie z prawdą historyczną, a samo ich wykonanie poprzedziły wielomiesięczne poszukiwania i opracowywania dokumentacji historycznej. Dzięki niebywałym zdolnościom modelarzy miniatury wyglądają niemal identycznie jak ich prawdziwe odpowiedniki za czasów świetności. Największa makieta zamku w Ojcowie ma 4 na 5 metrów i waży prawie 100 kg. W Parku Zamków Jurajskich zobaczyć można m.in. makiety zamków: Rabsztyn, Pieskowa Skała, Ogrodzieniec, Olsztyn czy choćby wspomniany wcześniej Ojców.
Obiekty prezentowane w Parku Miniatur umieszczono w otwartej przestrzeni. Oprócz samych budowli odtworzone zostało także interesujące ukształtowanie Jury - malownicze doliny i kaniony o spadzistych stokach oraz urwiste skalne ściany, na których usadowione są zamki. W Parku Miniatur można zobaczyć także repliki machin wojennych oraz oblężniczych z okresu średniowiecza: katapultę, balistę oraz trebusz. 
Nie zapomniano także o najmłodszych członkach rodziny, na których czeka plac zabaw z dmuchanym zamkiem, królewską zjeżdżalnią oraz huśtawkami i piaskownicą. Dzieci do lat 5 mają zapewniony wstęp do Parku gratis.

Grodzisko i kurhany na Górze Birów (461 m n.p.m.) koło Podzamcza. W Górze Birów są również cztery schroniska skalne. W południowym stoku największe schronisko o długości 22 metry. Jego otwór jest widoczny z daleka a do schroniska można dojść pokonując dwumetrowy, ale łatwy do przejścia stopień skalny. Na terenie schroniska panują dwa różne mikroklimaty. W części przejściowej jest ciepło i bardzo sucho, a w części końcowej panuje wilgoć i jest bardzo zimno. Szczyt G. Birów stanowi świetny punkt widokowy na okolicę i zamek "Ogrodzieniec"

Również pasjonaci II wojny światowej znajdą tu nie lada gratkę dla siebie. Tereny Podzamcza ze względu na znakomite walory obronne były przygotowywane przez Niemców w 1944 r. jako jeden z węzłów oporu tzw. linii "Ostwall" mającej na celu zatrzymanie frontu wojennego. Najwięcej pozostałości tych budowli obronnych można obecnie obejrzeć na skalistym wzgórzu Suchy Połeć dominującym od północy nad drogą Pilica-Ogrodzieniec. Fortyfikacje niemieckie miały formę kilku linii okopów z gniazdami ogniowymi i rowami łącznikowymi, powiązanych z żelbetowymi schronami bojowymi i składami amunicji. Cały ten system umocnień był osadzony w łatwym do obrony terenie, obejmującym skalne ostańce i strome stoki wzniesień. 
Północne stoki wzgórza są strome i trudno dostępne, a po stronie zachodniej wznosi się potężny masyw skalnego ostańca. Łagodne stoki południowe wzgórza, zwrócone w kierunku szosy, zostały ufortyfikowane poprzez umieszczenie tutaj żelbetowych schronów bojowych, posiadających szerokie pole obserwacji, z możliwością ostrzału biegnącej w dolinie drogi (stoki te są interesujące również ze względów przyrodniczych jako stanowisko tzw. muraw kserotermicznych). 
Jeden z zachowanych schronów (I) znajduje się tuż pod szczytem ostańca. Jest on w całości wkopany w ziemię, nad którą wystawała jedynie pancerna kopuła, obecnie już nie istniejąca (pozostał po niej tylko okrągły otwór w stropie).
Inny schron (II) zachował się na niżej leżącym terenie, w odległości kilkudziesięciu metrów na wschód od szczytu ostańca. Jego część nadziemna ma formę prostokątnej budowli, zwieńczonej kominami wentylacyjnymi. Zachodnią ścianę schronu z otworem wejściowym (obecnie bez pancernych drzwi) osłania krótki wał ziemny. Podobną osłonę - w formie wału i naturalnej skałki - posiada ściana wschodnia. Zwrócona ku szosie ściana południowa (odsłonięta) zaopatrzona jest w otwór strzelniczy. W pobliżu schronu znajduje się wybetonowany silos, spełniający rolę składu amunicji.

Nieopodal pl. Jurajskiego przy ul. Zamkowej stoi barokowa kapliczka gruntownie przebudowana w XIX w. [wg serwisu gminy Ogrodzieniec uważana za barokową z XVI w. czemu zaprzecza dalej pisząc o renesansowym portalu a więc starszym od całej kapliczki - przyp. autora] zbudowana z kamienia zamkowego. W jej murach można jeszcze zobaczyć kamieniarkę z zamku: portal, stopień i esenice. Wewnątrz tejże kaplicy umieszczono gotycką figurę Matki Boskiej pochodzącą z kaplicy zamkowej, a także wmurowaną renesansową płaskorzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem również z kaplicy zamkowej. Znajdują się tu również rzeźby aniołów i Najświętszej Panienki. Na podłodze spoczywa zwornik z kaplicy zamkowej i kula szwedzka, która dając wiarę ludowemu przekazowi wpadła do tej kaplicy nie powodując zniszczeń. Na frontonie kaplicy znajduje się obraz Matki Bożej z Jezusem. Historia tego obrazu nie jest obecnie bliżej  znana.

Przy drodze do Pilicy we wschodniej części wsi znajduje się sanktuarium Matki Boskiej Skałkowej ze współczesną kaplicą. Na skale przy której podobno już w XVII w. zatrzymywali się kupcy aby pomodlić się o pomyślność znajduje się obraz Matki Boskiej Skałkowej ufundowany w XIX w. przez dziedzica wsi Ludwika Kozłowskiego jako kopia obrazu MB Częstochowskiej. Obraz ten wykonany był wcześniej z drewna, natomiast obecnie po odnowieniu zdobiony złotem. Warto wspomnieć, że historia obrazu była nieznana do momentu oddania go w ręce konserwatora, który na odwrocie odkrył następującą treść: „W roku 1862 sprawiona przez Dziedzica Podzamcza Kozłowskiego a odnowiona w roku 1881 przez W. Pachulskiego i Ludwika Wesołowskiego i Srokosza i Zielińskiego (to nazwisko przekreślone) Ludwika Szaniawska, Wojciech Frycz emeryt sędzia pokoju”. Od dawna znane miejsce kultu religijnego. Mowa jest również że w dniu 14 października 1818 r. mieszkańcowi Podzamcza ukazał się na skale wizerunek Matki Bożej, co stało się inspiracją dla miejscowej ludności aby na skale, w miejscu ukazania się wizerunku Matki Bożej umieścić obraz Najświętszej Maryi Dziewicy. Mieszkańcy codziennie mieli wchodzić po drabinie aby zapalić światło przed obrazem. Obraz ten miał być przeniesiony do kościoła z zamkowej kaplicy, jednak to miejsce upodobała sobie Matka Zbawiciela, więc z wielką procesją z kościoła przeniesiono obraz w miejsce objawienia.
W miejscu tym było również dawniej źródełko o leczniczej mocy. W l. 50. XX w. mieszkańcy Podzamcza zbudowali tu niedużą kaplicę ze skał i z lekkiej stalowej konstrukcji. Do 1999 r. w każde niedzielne popołudnie w okresie wiosenno-letnim odprawiano w niej msze święte. W marcu 2000 roku została ona rozebrana, a w jej miejsce postawiono bardziej okazałą kaplicę z zakrystią wg projektu architekta mgr inż. Marka Tonderę. Na głównym ołtarzu Sanktuarium znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. 12 czerwca 2000 r. została poświęcona. W 2001 roku w uroczystość Matki Bożej Matki Kościoła obraz znajdujący się w kaplicy został ukoronowany przez bpa sosnowieckiego, a następnie 20 maja 2002 r. kaplica w Podzamczu dekretem bpa Adama Śmigielskiego podniesiona została do rangi Sanktuarium Matki Bożej Skałkowej. Główne uroczystości odbywają się tu w pierwszym dniu 16 sierpnia.
Wejście na plac Sanktuarium zdobi kamienny łuk z bramą i dzwonnicą.
30 maja 2004 r. na placu sanktuaryjnym ustawiono pięć stacji różańcowych obrazujących najważniejsze wydarzenia z życia Jezusa Chrystusa. Zostały one uroczyście poświęcone przez ks. bpa Adama Śmigielskiego w asyście ks. prob. Józefa Podkowy.
Fundatorami tych stacji są parafianie z Ogrodzieńca i Podzamcza. W sanktuarium znajduje się też historyczny krzyż. Był on wykonany w Cementowni „Wiek” w l. 50. XX w. w warunkach konspiracyjnych. Krzyż został poświęcony przez ówczesnego proboszcza parafii Ogrodzieniec ks. Stanisława Sobieraja.

W zaadoptowanych pomieszczeniach remizy OSP znajduje się ekspozycja Edukacyjno-Muzealna 

W licznie występujących tu ciekawych w formie ostańców znajduje się stosunkowo niewiele jaskiń i schronisk skalnych. W największe schroniska skalne obfituje tu G. Birów. Mniejsze formy krasowe tego typu można spotkać w skałach za zamkiem i w Lisiej Górze .

Okolice Podzamcza ze względu na obfitość form skalnych jest jednym najbardziej lubianych przez uprawiających wspinaczkę skałkową miejscem na Jurze. Są tu drogi wspinaczkowe polecane dla zaawansowanych (m.in. zaliczana do najtrudniejszych w Polsce dróg "Prawie wszystko na sprzedaż" wyceniona na VI.7+). Najbardziej oblegane skałki to Tylna Cima leżąca na południowy-wschód od zamku, Ratusz, Suchy Połeć czy też Góra Birów.

Zobacz także