OJCÓW

Wieś leżąca w środkowym odcinku dol. Prądnika i centralnej partii Ojcowskiego Parku Narodowego. Dzięki temu położeniu stanowi on niejako stolicę tego Parku.

250-115 tys. p.n.e. (starszy paleolit) - z tego okresu pochodzą znaleziska z Jaskini Ciemnej będące najstarszymi znanymi dotąd śladami człowieka na terenie Polski (w przypadku potwierdzenia się przypuszczeń archeologów co do znaleziska z J. Biśnik z 2005 r. najstarsze ślady bytności człowieka będą pochodziły ze wspomnianej jaskini koło Smolenia)

115-40 tys. p.n.e. (środkowy paleolit) - w Jaskini Ciemnej, Wylotnej i Koziarni znaleziska (krzemienne narzędzia myśliwskiej)

40-10 tys. lat p.n.e. (górny paleolit) - najstarsze na ziemiach polskich stanowisko kultury magdaleńskiej zostało odkryte w J. Maszyckiej. Sprawa jego datowania wywołuje rozmaite spory. Chodzi tu m.in. o zaliczenie zabytków tej kultury do jednej z faz magdaleńskich. Przyjęto, że zabytki te datują się sprzed kilkunastu tysięcy lat. Oprócz narzędzi krzemiennych znaleziono tu m.in.: rogowe i kościane groty oszczepów, a także tzw. berło wodzowskie z rogu renifera oraz fragmenty ornamentowanych żeber zwierzęcych. Z tej samej jaskini pochodzą również najstarsze jak dotąd odkryte na terenie Polski szczątki kostne człowieka (Homo sapiens recens), stanowiące równocześnie dowód najdawniejszych u nas praktyk kanibalistycznych. Również w J. Ciemnej i Koziarni odkryto szczątki ludzkie z tego okresu, a w J. Puchaczej i Potrójnej inne zabytki górno-paleolityczne)  

4500-1650 lat p.n.e. - w Jaskini Okopy Wielka Dolna znaleziska z neolitu będące reliktami ceramiki wstęgowej rytej

VI-V w. p.n.e. - znaleziska świadczące o najeździe Scytów

II (I) w. p.n.e. - w Jaskini Bębłowskiej , Mamutowej i Maszyckiej znaleziono pozostałości ceramiki celtyckiej (naczynia grafitowe)

VI-VII w. - pierwsze prymitywne grodzisko “ Oborzysko” w Jaskini Ciemnej

VII w. - grodzisko na Górze Okopy

XIII w. – zamek (drewniany ?) podupadł, w czasie najazdu Czechów.

1231 - rozbudowa grodziska na Górze Okopy w Ojcowie

ok. 1300 - Prawdopodobnie w zwaliskach i lochach zamku w Ojcowie ukrywał się Władysław Łokietek. Prawdopodobnie później ukrywał się w pobliskiej jaskini (być może jak głosi legenda była to Grota Łokietka)

poł. XIV w. - Za Kazimierza Wielkiego powstaje na miejscu dawnego grodu książęcego zamek w Ojcowie. Przebywała tu stale stu osobowa załoga. Kazimierz Wielki na cześć swego ojca nazwał go “castrum oczec” lub “Ociec u Skały” ustanawiając tu starostwo niegrodowe. Osiem okolicznych wsi utrzymywało twierdzę. Pierwsza wzmianka o niegrodzkim starostwie ojcowskim znalazła się w dziele Długosza “Liber beneficiorum”. Było ono w posiadaniu Szafrańców, Bonerów, Korycińskich itd.

l. 70-te XIV w. - w kronikach Janka z Czarnkowa pojawia się pierwsza wzmianka o zamku

1370 - burgrabią na zamku był Zaklika de Kozkow z Korzkwi

ok. 1400 - Jan z Korzkwi otrzymał zamek i starostwo ojcowskie jako zabezpieczenie pożyczki w kwocie 500 grzywien udzielonej królowi Jagielle

XV w. - stara osada wymieniana przez Długosza

1404 - król Władysław Jagiełło zastawił zamek w Ojcowie jako zabezpieczenie pożyczki udzielonej mu przez Piotra Szafrańca h. Starykoń

1406 - majątek ojcowski wraz z zamkiem odkupił od Szafrańców Jan Mężyk h. Wadwicz, dworzanin bliski królowi Jagielle, który zasłynął w historii m.in. jako sekretarz królewski tłumaczący królowi Jagielle pod Grunwaldem w 1410 r. zuchwałe słowa krzyżackich posłów wysłanych przed słynną bitwą

1440 - starostwo ojcowskie za zasługi wojenne i wsparcie finansowe króla Władysława Warneńczyka otrzymał Mikołaj z Balic

przełom XV i XVI w. - osada wymieniana przez Macieja z Miechowa.

XVI w. - osada wymieniana przez Marcian Kromera

1515 r. - starostwo ojcowskie objął potężny ród Bonerów, a później Piotr Myszkowski h. Jastrzębiec i inne wybitne rody

1536-56 - właścicielem zamku była królowa Bona Sforza d'Aragona

pocz. XVII w. - król Władysław IV nadał zamek i godność starosty ojcowskiego Mikołajowi z Pilczy Korycińskiemu w podzięce za mowę jaką wygłosił do szlachty, co ostatecznie pomogło zdobyć tron

1615 lub 1619 - Koryciński rozpoczął remont zamku

1620-33 - Mikołaj Koryciński a później jego syn również Mikołaj kontynuował rozbudowę zamku m.in. o kaplicę i południowy budynek starościński. Na ten czas przypada największa świetność zamku. Zdobiły go marmury, polichromie i rzeźby, flamandzkie arrasy, wschodnie kobierce.

1655-56 - zamek zdobyty, częściowo zniszczony przez Szwedów a następnie przeznaczony na magazyn broni i żywności

ok. 1660 - zamek został odbudowany przez starostę Stefana Korycińskiego, a następnie przez wdowę po nim

1676 - zamek i starostwo odkupił Stanisław Warszycki dla swego syna Jana Kazimierza. Druga żona Jana Warszyckiego - Domicela Wierzbowska - przeżyła małżonka. Później dwukrotnie wychodziła za mąż ale i tym razem przeżywała małżonków aż ostatecznie została sama dożywotnią posesorką Ojcowa.

1703 - starostą ojcowskim został Stanisław Morski ale po kilkunastu latach zarządzania zamkiem ustąpił starostwo szwagrowi Bogusławowi Łubieńskiemu, który m.in. zdobył stopień majora muszkieterów króla Ludwika XIV

1756 - Marianna Łubieńska wychodząc za mąż za Tobiasza Załuskiego wnosząc w posagu m.in. zamek w Ojcowie

1787 – Teofil Załuski – ostatni starosta ojcowski gościł u siebie Stanisława Augusta Poniatowskiego, który wracał z Krakowa do Warszawy

1788 - w Ojcowie przebywał Franciszek Karpiński

1795 - po III rozbiorze Polski zamek przeszedł pod władanie zaborcy rosyjskiego szybko chyląc się ku upadkowi

XIX w. - wieś letniskowa

1811 - do Ojcowa przyjechał Julian Ursyn Niemcewicz

1812 - zamek opuszczony przez ówczesnych właścicieli w ciągu kilkunastu lat popadł w ruinę

1815 - po utworzeniu Królestwa Kongresowego dobra ojcowskie włączone zostały do własności skarbowych

1820 - w Ojcowie przebywał Franciszek Wężyk

1826 - zamek o zawaleniu się jednej ze ścian został ostatecznie całkowicie opuszczony

1829 - do Ojcowa przyjechał Fryderyk Chopin. 
W tym samym roku rząd zaborcy sprzedał zamek ojcowski Konstantemu Wolickiemu a ten dokonał rozbiórki zrujnowanych zabudowań zamku. Uzyskany budulec posłużył do budowy dwóch hoteli nieopodal wzgórza zamkowego oraz karczmy, browaru i różnych budynków gospodarczych. Od rozbiórki ocalała jedynie baszta kazimierzowska i częściowo wieża bramna

1831 – umiera Teofil Załuski – ostatni starosta ojcowski

1832 – Konstanty Walicki odstępuje dobra kontraktem dzierżawnym Karolowi Szulcowi jednak Rząd nie uznał tej transakcji i później sprzedał je na licytacji Wojciechowi Prendowskiemu

1835 - ruiny zamku kupił na licytacji Wojciech Prendowski, właściciel Czyżowa Szlacheckiego k/ Zawichostu w dawnym woj. sandomierskim, uczestnik wojen napoleońskich

1840 - powstał projekt arch. Franciszka Marii Lanciego neogotyckiej odbudowy zamku

1842 - Ojców odwiedził Cyprian Kamil Norwid

około 1842-48 - przebywał tu Adolf Dygasiński, który pod wrażeniem pobytu tutaj napisał książkę o Ojcowie pt. "Gody życia"

1848 - do Ojcowa przyjechał Wojciech Gerson

2 poł. XIX w. - Ojców staje się znanym uzdrowiskiem

1855 - lekarz Lucjan Kowalski uruchomił tu pierwszy zakład wodoleczniczy "Sybilla". Nieco później powstał hotel "Pod Łokietkiem", oberża "Wesele w Ojcowie" i łazienki nad Prądnikiem.

1859 – syn Wojciecha Prendowskiego, Henryk Prendowski, postać światła o czym świadczy choćby fakt, że  był przyjacielem Norwida, wystawił oddział Gwardii Papieskiej, rezydował w Rzymie i był żonaty z kuzynką Papieża Urbana VIII sprzedał zamek w Pieskowej Skale (a może i zamek w Ojcowie) Aleksandrowi Przeździeckiemu, który to wybudował w Ojcowie Hotel “Pod Łokietkiem” i zapoczątkował uzdrowisko. A. Przeździecki zamierzał odbudować część zamku ale wybuchło powstanie styczniowe (1863)

marzec 1863 - poprzez zawieruchy powstania styczniowego zniszczeniu ulega uzdrowisko. Ówczesny właściciel Ojcowa, znany badacz jaskiń ojcowskich Jan Zawisza, zbudował wkrótce hotel "Pod Kazimierzem", a pod zamkiem założył park zdrojowy.

1865 – właściciel dóbr w Ojcowie, Szklarach i Czajowicach – Aleksander Przeździecki sprzedał je kupcom z Wrocławia.

1893-94 - właściciel Ojcowa Ludwik Krasiński, zięć Jana Zawiszy, zamierzał odrestaurować zamek wg dawnego planu znalezionego w bibliotece Uniwersytetu Krakowskiego. Przygotowano i rozpoczęto budowę lecz w 1895 r. Krasiński zmarł. Udało mu się natomiast wybudować w 1894 r. świetnie urządzony zakład hydropatyczny "Goplana" i łazienki nad Prądnikiem

Koniec XIX w. - Ludwika Czartoryska zleciła wykonanie nowego dachu na zamkowym stołpie i dokonała renowacji wieży bramnej w stylu neogotyckim

przełom XIX i XX w. - ruiny poddano konserwacji

pocz. XX w. - znaczenie Ojcowa jako uzdrowiska znacznie zmalało

1913 - znacznie obniżono wieżę zamkową

1935 - w zamkowej wieży bramnej urządzone zostało niewielkie muzeum regionalne

1937 - rozbiórka zakładu hydropatycznego "Goplana"

1956 - utworzenie Ojcowskiego Parku Narodowego

1958 - rozpoczęto amatorsko remonty zamku, jednak zostały one wstrzymane przez konserwatora zabytków

1980-82 - konserwacja murów zamku

l. 90-te. XX w. - odkrycie na zamku murów przyziemia gotyckich nieznanych dotąd baszt

1999 - dokonano przerzedzenia drzewostanu porastającego jedno ze zboczy Góry Zamkowej

Warto zobaczyć:

Nad wioską na szczycie skały górują ruiny zamku udostępnione do zwiedzania.

U podnóża skały z zamkiem znajduje się parking samochodowy, a dalej w kierunku wsi rozłożył się park zdrojowy ze schyłku XIX w. - ulubione miejsce odpoczynku letniego wycieczkowiczów. Park ten od wschodu i zachodu zamykają dwa zabytkowe budynki: Hotel "Pod Łokietkiem" (obecnie Muzeum im. Profesora Władysława Szafera) i Hotel "Pod Kazimierzem" (obecnie urząd pocztowy).

Za skałą zamkową przy drodze na Skałę i Pieskową Skałę warto obejrzeć kaplicę "Na Wodzie"  i dalej dwa zespoły młyńskie z XIX w. (patrz Ojcowski Park Narodowy)

Będąc w Ojcowie nie sposób również nie zauważyć przepięknej ludowej architektury wzorowanej na architekturze szwajcarskiej. Niektórzy nawet postanowili nadać tej architekturze nazwę styl ojcowski. Również obecnie można napotkać tu wiele domów drewnianych z 2 połowy XIX w. budowanych w tym stylu.

Wioska ta leży w samym centrum Ojcowskiego Parku Narodowego, który jest doskonałym miejscem na spędzenie wielu godzin pobytu bez chwili nudzenia się.

Zobacz także