IT-JURA.PL
   Główna | Wstecz | Mapa | Startowa | Ulubione | Szukaj      
 
Kraków-Tyniec - rys miejscowości

KRAKÓW - Tyniec

Osiedle w Krakowie leżące na zachodnim krańcu miasta nad Wisłą, w przełomowej, skalistej Bramie Tynieckiej, wśród malowniczych Wzgórz Tynieckich zbudowanych z wapienia jurajskiego. Wg niektórych naukowców Wzgórza Tynieckie należy zaliczać do Wyżyny Krakowskiej, gdyż jest to część skał przeciętych przez Wisłę i przez to podzielonych na dwie części. Obecnie Tyniec należy administracyjnie do dzielnicy Krakowa Dębniki. Słynny z jednego z najcenniejszych w Polsce zabytków sakralnych - klasztoru Benedyktynów. Ze względu na duże walory przyrodnicze okolicy cały Tyniec wszedł w obręb Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego.

800-650 lat p.n.e. (V okres epoki brązu) - istniało tu grodzisko zaliczane obecnie do bardzo małych (4-19 tys. m2)

500 p.n.e. - grodzisko z kultury łużyckiej na wzgórzu Grodzisko nad Wisłą

II w. p.n.e. - istniało tu w ostatnim podokresie lateńskim osiedle celtyckie, w którym odkryto kości kota - jedne z pierwszych znanych na terenie Polski

połowa I w. p.n.e. - znaleziska jednych z pierwszych malowanych naczyń znanych na terenie Polski

X w. - Bolesław Chrobry ufundował dwa pierwsze w Polsce klasztory Benedyktynów w Tyńcu i na Św. Krzyżu. Klasztor tyniecki, którego opat nazywany był abbas centrum villarum (od stu wsi posiadanych przez klasztor) nosił tytuł arcy-opata i uważał się za przełożonego wszystkich klasztorów benedyktyńskich w prowincji gnieźnieńskiej. Każde z tych opactw starało się o zakładanie nowych klasztorów, tudzież kościołów filialnych, z których z kolei powstawały zwykłe parafie. Tak też opactwo tynieckie założyło zależne od siebie opactwo Orłowskie na Śląsku posiadające 12 własnych miast. 

ok. 1070 - osadzenie zakonników w Tyńcu prawdopodobnie przez króla Bolesława Śmiałego. ?

2 połowa XI w. – budowa romańskiej świątyni i klasztoru na wapiennej skale nad Wisłą

XII w. - powstaje tu kościół opacki, a na Wiśle zaczyna funkcjonować prom

XIII - XV w. - w pn. części wzgórza klasztornego mieścił się zameczek

1259 - Tatarzy mimo umocnienia klasztoru murami i basztami niszczą klasztor 

1333-70 - za czasów Kazimierza Wielkiego Tyniec uzyskuje ogólnopolskie znaczenie

Przełom XIV i XV w. – budowa gotyckiego kościoła na miejscu romańskiej świątyni oraz gotycka rozbudowa klasztoru

XV – XVIII w. – budowa i rozbudowa obwarowań klasztoru

XV w. - przebudowa zameczku w Tyńcu na opatówkę

1405 - na prośbę Witolda księcia litewskiego Benedyktyni z Tyńca założyli opactwo w Starych Trokach

1578 - opatówka powstała z przebudowy zamku w wyniku kolejnej przebudowy otrzymuje wystrój renesansowy

pocz. XVII w. - kompleks klasztorny zostaje umocniony fortyfikacjami ziemnymi

1618-22 – przebudowa gotyckiego kościoła w stylu wczesnobarokowym

1662 – przebudowa budynku klasztornego

XVIII w. – budowa bramy ogrodowej i wykopanie studni

połowa XVIII w. – druga przebudowa budynku klasztornego

19 kwiecień 1771-12 czerwiec 1772 - podczas konfederacji barskiej klasztor stanowił silną ostoję dla konfederatów

po 1772 – trzecia przebudowa budynku klasztornego

koniec XVIII w. – przebudowa fasady kościoła

przełom XVIII i XIX w. – budowa drewnianego spichlerza folwarcznego

15 marzec 1815 (lub 1816) - zniesieniu uległo opactwo Benedyktynów w Tyńcu, które dostało się pod panowanie Austrii i zostało przekazane jezuitom

1834 - w klasztorze wybucha pożar spowodowany uderzeniem pioruna. Od tego czasu klasztor w ruinie

1939 - Benedyktyni powracają do Tyńca po niemal 100 latach nieobecności

1943 - w północnym skrzydle klasztoru odkryto romańskie wnętrze

po 1946 – odbudowa budynku klasztornego

1947 - utworzenie rezerwatu "Podgórki"    

1957 - utworzenie rezerwatu "Skołczanka"

1961 – na terenie klasztoru podczas prowadzonych tu prac archeologicznych znaleziono złoty kielich i patenę romańską

1973 - przyłączenie osiedla Tyniec do Krakowa

1989 - likwidacja promu na Wiśle w Tyńcu, który funkcjonował tu nieprzerwanie od XII w. 

Warto zobaczyć:

Na stromej skale wapiennej, około 40 m ponad lustrem Wisły wznosi się zespół opactwa Benedyktynów - jeden z najcenniejszych zabytków sakralnych w Polsce sięgający początków państwa polskiego, w którego skład wchodzi również relikt zamku z XIII-XV w.

Niecały 1 km na południe od opactwa w obrębie Góry Grodzisko (280 m n.p.m.) rozpościera się rozległy teren ze śladami prehistorycznego grodziska.

Koło Tyńca w Podgórkach (Wzgórza Tynieckie) na obszarze chronionym jako Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy znajduje się rezerwat stepowy “Skołczanka” w południowej jego części zbiorowe mogiły) oraz rezerwat florystyczny "Podgórki". Wzgórza Tynieckie posiadają wiele punktów widokowych, m. in. widok z opactwa, Góra Wielkanoc, wzniesienia przy ul. Juranda ze Spychowa.

Na wschód od Tyńca w miejscu przeprawy przez Wisłę autostrady A4 znajduje się duże zakole starorzecza Wisły - ślad po dawnym przebiegu tej rzeki. U północnego podnóża wzgórza Duża Biedzinka (229 m n.p.m.) położonego w sąsiedztwie autostrady A4 - południowej obwodnicy Krakowa oraz ulic Nad Czerną i Bolesława Śmiałego znajduje się "Źródło Świętojańskie" - pomnik przyrody (jeden z dwóch pomników przyrody w Krakowie nie będący drzewem lub zespołem drzew i jedyne źródło-pomnik na terenie Krakowa). Niestety po ok. 5 metrach potok wpływa na prywatna ogrodzoną siatką posesję, aby ostatecznie poniżej zasilić starorzecze-zakole Wisły. 

W Podgórkach w sąsiedztwie rozległych Lasów Tynieckich znajduje się klasztor ss. Służebniczek Staromiejskich.

powiększ
Opactwo Benedyktów od Wisły. fot. A. Śmiałek

powiększ
Opactwo Benedyktów od Wisły, fot. A. Śmiałek

powiększ
Opactwo w Tyńcu od strony Wisły, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Widok spod Grodziska na Opactwo Benedyktów, fot. A. Śmiałek

powiększ
Przełom Wisły pomiędzy Tyńcem i Piekarami. Widok z grodziska w Piekarach na wzgórze Grodzisko. Po lewej, w głębi, zespół klasztorny w Tyńcu, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Tyniec w porannej mgle. Opactwo. W tle wzgórze Grodzisko, fot. Z. Bereszyński

powiększ
Starorzecza Wisły pod Tyńcem, fot. A. Śmiałek

powiększ
Wisła pod Tyńcem, fot. A. Śmiałek

powiększ
Opactwo w Tyńcu, fot. GoodGuy

powiększ
Źródło Świętojańskie w Tyńcu, fot. GoodGuy

powiększ
Źródło Świętojańskie w Tyńcu, fot. GoodGuy

powiększ
Potok poniżej Źródła Świętojańskiego w Tyńcu, fot. GoodGuy

powiększ
Źródło Świętojańskie w Tyńcu, fot. GoodGuy

powiększ
Źródło Świętojańskie w Tyńcu, fot. GoodGuy

Zobacz także

Kraków
dz. Dębniki
opactwo Benedyktynów
zamek w Tyńcu
grodzisko na G. Grodzisko w Tyńcu
Bielańsko-Tyniecki PK
rez. przyrody “Skołczanka”
rez. przyrody "Podgórki"
IT-JURA.PL - serwis jurajski
Początek strony Copyright © 2000-2011 Dariusz Orman | Autor | Kontakt Początek strony