JAWORZNO

Miasto na Wyżynie Śląskiej leżące w sąsiedztwie zachodnich granic Jury. Duży ośrodek przemysłowy z kopalniami węgla kamiennego, dużą elektrownią "Szczakowa", kopalnią piasku podsadzkowego, hutą szkła i wieloma innymi. Dzielnica Szczakowa stanowi również również ważny węzeł kolejowy.

XII w. - wzmianka o osiedlu

XVII w. - budowa kościoła w dzielnic Jeleń

1792 - powstaje tu pierwsza na ziemi krakowskiej kopalnia węgla kamiennego

1869 - powstanie kopalni "Sobieski" (jednej z najbardziej zawodnionych w Europie)

1889 - prawa miejskie

1890-1903 - budowa kościoła św. Elżbiety w Szczakowej

1939-45 - w okresie okupacji hitlerowskiej znajdował się tu obóz koncentracyjny. Miasto i okolica były terenem sabotażowo-dywersyjnym działalności oddziałów partyzanckich AL im. Jarosława Dąbrowskiego

1944 - okoliczne lasy były rejonem walk partyzantów z AL

Warto  zobaczyć:

We wschodniej dzielnicy Bory na szczycie góry Grodzisko (351 m n.p.m.) zachowały się pozostałości prehistorycznej osady obronnej.

Kaplica z 1532 z barokowym ołtarzem głównym z XVII w., obraz z 1606.

W kapliczce w kształcie słupa posąg z XIV w.

W dzielnicy Jeleń kościół z XVII w., barokowa kaplica i barokowy dom z łamanym polskim dachem.

W dzielnicy Szczakowa wznosi się interesujący kościół p.w. św. Elżbiety Węgierskiej.

W dzielnicy Ciężkowice znajduje się rez. Dolina Żabnika i Zalew Sosina wypełniający stare wyrobiska.

W części Szczakowej zw. Pieczyska ciekawym obiektem jest Centrum Nurkowe "Orka". Centrum położone jest w kamieniołomie "Gródek", w którym na dnie znajduje się zalany po nieczynnych zakładach dolomitowych sprzęt, np. koparki, rozdzielnia elektryczna, odbywają się weekendowe kursy nurkowania podłogowego lub w suchym skafandrze. Na obszarze bazy znajduje się punkt medyczny oraz teleskopowa komora dekompresyjna.

Na terenie Warpia w północnej części miasta przy drodze z centrum do Szczakowej na południowo-wschodnim skłonie dolomitowego wzgórza Sodowa Góra (o wysokości 328 m n.p.m.), które stanowi doskonały punkt widokowy znajduje się powierzchniowy pomnik przyrody "Sasanka". Pomnik ten został utworzony decyzją Wojewody Katowickiego w 1981 roku w celu ochrony jednego z ostatnich w południowej części Polski stanowisk sasanki otwartej – rośliny objętej na terenie Polski ochroną ścisłą. W rejonie Sodowej Góry występują także inne chronione rośliny: dziewięćsił bezłodygowy, śniadek baldaszkowaty, goryczuszka Wettsteina, pierwiosnek lekarski oraz wiele rzadkich gatunków muraw ciepłolubnych. Od kilku lat nie stwierdzono obecności sasanki otwartej na tym terenie – spowodowane jest to najprawdopodobniej zmianami siedliskowymi oraz niszczeniem (wykopywaniem) roślin przez miejscowych. Istnieją plany odtworzenia (reintrodukcji) w Jaworznie populacji sasanki otwartej.

Zobacz także