BYSTRZANOWICE

Wieś położona w okolicy północnej granicy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Przez południowy przysiółek wsi Bystrzanowice-Dwór przebiega czarny Jurajski Szlak Rowerowy Hotelu Kmicic.

Nazwa wsi, dawniej "Bystron(i)owice", "Bystron(i)ow", Bystrzon(i)owice", "Bystrzon(i)ow", "Bystrzanow", wywodzi się od nazwy osobowej"Bystroń(-on)" - Bystrzan. 

około 4.500 - 1.650 lat p.n.e. neolit (młodsza epoka kamienna) - w okolicach Bystrzanowic znaleziono bazaltowy topór z neolitu sugerujący, że tereny te mogły być zasiedlone przez ludność kultury ceramiki sznurowej

1385 - pierwsza wzmianka o wsi

XVIII -we wsi często stosowanym typem budownictwa była chałupa z układem trójwnętrznym, składającym się z sieni, izby i komory.

poł. XIX w. - budowa dworu

5 lipiec 1863 - w rejonie Bystrzanowic i Lelowa pojawiła się 1 rota piechoty i 100 kozaków. Pozostałe przybyłe z Częstochowy wojska rosyjskie w sile 2 rot i 100 kozaków zatrzymały się w Janowie, a później rozbiły obóz nad stawem w Poniku. Oddziały te stały się bezpośrednim celem wojsk powstańczych dowodzonych przez Zygmunta Chmieleńskiego, a akcja przeszła do historii jako bitwa pod Janowem. 

po 30 września 1863 - po bitwie powstańców pod Mełchowem, w czasie którego zginął m.in. płk Władyczański (Teofil Zaręba), a podoficer kawalerii Adam Chmielowski na skutek odniesionych tam ran miał amputowaną nogę dowodzący powstańcami kapitan Chmieleński musiał dokonać odwrotu. Wojska rosyjskie w odwecie za poniesione w tej bitwie straty przystąpiły do rabunku Bystrzanowic

1863 - w czasie powstania styczniowego okoliczne lasy służyły partyzantom za schronienie

3-4 wrzesień 1939 - w okolicy Janowa i Bystrzanowic toczyły się zaciekłe walki obronne wojsk polskich, które zostały otoczone w rejonie Janowa. Jedna z nieudanych akcji wyrwania się z otoczenia była próba podjęta przez kawalerię dywizyjną uderzającą z Janowa w kierunku Bystrzanowic 

1939-45 - w czasie II wojny światowej ponownie okoliczne lasy służyły partyzantom za schronienie. W dworku natomiast swoją  kwaterę miał "Ponury" (Jerzy Kurpiński). 

1942-44 - wolny obszar na wschód od przysiółka Dwór stanowił miejsce zrzutu broni, pieniędzy, radiostacji i lekarstw dla żołnierzy AK. Z kolei broń dla Gwardii Ludowej pochodziła głównie ze składek zbieranych na "Dar Narodowy"

maj i grudzień 1942 - nasilenie zrzutów w Bystrzanowicach

29 grudnia 1943 (lub 1944) - w okolicach Bystrzanowic wylądowała czteroosobowa misja obserwatorów brytyjskich na czele z ppłk Bortonem

pocz. września 1944 - w okolice lasów złotopotockich przybyły zmotoryzowane oddziały hitlerowskie mające za zadanie spacyfikowanie okolicznych wsi w tym Bystrzanowic jako odwet za śmiały atak partyzantów na pociąg wojskowy. Do pacyfikacji wsi nie doszło tylko dzięki akcji oddziału powstańczego pod dowództwem Mieczysława Filipczaka ps. "Mietek" , który zlikwidował 12 hitlerowców oraz współpracy między oddziałami AK, BCh i AL. 

grudzień 1944 - na terenach na wschód od przysiółka Dwór lądowała misja aliancka mająca za zadanie nawiązać kontakt z gen. Leopoldem Okulickim. 

17 stycznia 1945 - po pokonaniu wojsk hitlerowskich pod Szczekocinami 31 samodzielny korpus pancerny gen. mjr Grigorija Kuźniecowa szybkim przemarszem przez Lelów, Bystrzanowice i Janów podszedł pod Częstochowę spychając oddziały 48 korpusu pancernego

pocz. XXI w. - odbudowa dworku

Warto zobaczyć:

Na południe od drogi w przysiółku Dwór znajduje się klasycystyczny dworek

Na południe od Dworu, tuż przy rezerwacie znajduje się również interesująca wieś - Cholindrowo (Holendry). Nazwa wywodzi się od osadzonych tu w dobrach Raczyńskich osadników z Flandrii, a flandryjski charakter mają tu jeszcze nieliczne, drewniane domy. 

W lesie na zachód od wsi znajduje się symboliczny cmentarz żołnierzy oddziału AK "Ponurego" - Jerzego Kurpińskiego

We wsi zachowały się [dane z 1985 r. - przyp. autora] zabytkowe drewniane domy: nr 44 (z przeł .XIX i XX w.) i 62 (z ok. 1920)

Zobacz także