ŻARKI - kościół św. Stanisława (w ruinie)

Zbudowany został po 1763 r. i przed 1782 r. z łamanego kamienia na wzgórzu Laskowiec w miejscu starej drewnianej kaplicy, gdzie jak głosi podanie położona była ówczesna osada Żarki. Kaplica była wzmiankowana jako obiekt przy ważnym trakcie handlowym z Krakowa do Częstochowy w 1595, 1748 i 1763 r.  Od poł. XIX w. znajduje się w ruinie, do czego znacznie przyczynili się poszukiwacze skarbów. Miejsce to było celem poszukiwaczy skarbów nieprzypadkowo, gdyż dając wiarę legendzie w ruinach tego kościoła został ukryty skarb powstańców oddziału Mossakowskiego rozbitego w pobliskim Jaworzniku 24 kwietnia 1863 r.

Ta jednonawowa mała orientowana budowla miała tynkowane wnętrze i okazałe wielobocznie zamknięte prezbiterium (XVIII-wieczne nawiązanie do gotyku). Posiadał trzy ołtarze i dwa wejścia: główne od zachodu zamknięte półkoliście i  drugie boczne od północy z łukiem koszowym. Wnętrze doświetlone było przez 3-4 okna. Nawę prawdopodobnie przykrywał dwuspadowy dach zaś prezbiterium niższy wielospadowy. Dach nad całością założenia z pewnością był kryty gontem. 

Przy kościele wedle ówczesnego zwyczaju znajdował się cmentarz grzebalny. 

W l. 1982-83 dzięki członkom Towarzystwa Przyjaciół Żarek, kościół został odgruzowany i przeprowadzono badania archeologiczne odkrywające m.in. pochówki z 2 poł. XV w. W 1989 r. dokończono prace konserwatorskie poprzez wypełnienie ubytków w murach i zabezpieczenie ich korony.

Domniemywa się również, że pierwotnie wzgórze z kościołem mogło pełnić funkcje kultowe, a później grzebalne. Podanie ludowe głosi, że kościół ufundował bogaty rycerz, jako wotum za szczęśliwy powrót z wyprawy wojennej.  

Zobacz także