KOSTKOWICE - JASKINIA DESZCZOWA (Schronisko Młyny Dolne)

Stanowisko znajduje się w Jaskini Deszczowej (nr 445 w syntezie K. Kowalskiego 1951 Uwaga! Wg moich danych jaskinia o tym numerze to Schronisko Młyny Dolne o dł. 20 m) leży we wschodnim zboczu Góry Popielowej w Skałach Kroczyckich. Wznosi się ona na ok. 15 metrów nad dnem doliny. 
Badania wykopaliskowe przeprowadzone w 1994 r. (K. Cyrek, T. Madeyska, A. Nadachowski i P. Marosik) objęły 32 m² sięgając 3 m głębokości w jaskini oraz sondażowo przebadano również znajdujące się 5 m wyżej tzw. schronisko górne. Badania te weszły w skład projektu finansowanego przez KBN w l. 1993-95 pod nazwą "Osadnictwo pradziejowe w Skałach Kroczyckich na tle zmian środowiska przyrodniczego". 

Najmłodszy ślad ludzkiej bytności odkryto w przypowierzchniowej warstwie schroniska górnego. Był to grocik krzemienny ze słabo wyodrębnionym trzonkiem z późnego neolitu lub wczesnego brązu.

Starsze zabytki odkryto przed jaskinią i było to 5 wyrobów krzemiennych i kilka fragmentów kości leżących wewnątrz i w bezpośrednim sąsiedztwie płytkiej jamy kulturowej na obrzeżu której leżało kilka kamieni. Wypełnisko jamy stanowiła pozostałość paleniska w postaci węgielków drzewnych i brunatnego piasku. Zabytki te datowano na osadnictwo schyłkowopaleolityczne kultur tylczakowatych lub starszego mezolitu.
Kolejny poziom kulturowy wyodrębniony w części przyotworowej jaskini składa się ze znalezisk kości i poroży zwierzęcych, 9 krzemiennych (m.in. 2 wiórowce, pazur, półtylczak typu Kostionki i załuskane narzędzie dyskoidalne) i 5 kościanych wyrobów oraz kilku kamieni otaczających ślady krótkotrwałego paleniska rozpalonego w wejściu do schroniska. Badania radiowęglowe datowały te znaleziska na okres od ok. 24 tys. do ok. 14. tys. lat p.n.e. co z kolei pozwoliło na przypuszczalne zaliczenie ich do epigraweckiej kultury panującej wówczas we Wschodniej Europie. Do tej grupy znalezisk zaliczyć należy również znaleziony tu cylindryczny przedmiot z kości analogiczny do kultury pavlowskiej w Predmosti na Morawach i znaleziony w górnym schronisku fragment ostrza kościanego z jednostronnie ściętym zakończeniem. Na podstawie zebranych informacji można sądzić, że w tym okresie Jaskinia stanowiła kilkudniowe schronienie dla 2-3 osób.

Następny trzeci poziom kulturowy był zdecydowanie bogatszy. Obejmował on kości, poroża, kamienie i wyroby krzemienne (22 szt.) skupione głównie w środkowej części jaskini.  Zwracające uwagę było ułożenie kamieni o charakterze intencjonalnym wzdłuż południowej ściany schroniska i w poprzek obiektu. Również ciekawy był fakt napotkania na poroża reniferów wbite pionowo w podłoże podobnie jak masywna kość nosorożca włochatego. Nasuwają się tu analogie z paleolitycznymi konstrukcjami m.in. w Mezirici i Gönnersdorf. W wejściu do schroniska zaobserwowano pył węglowy będący pozostałością paleniska. Napotkano tu licznie fragmenty kości (m.in. czaszek) i poroży renifera ze śladami obróbki oraz gotowe kościane wyroby, co jednoznacznie sugeruje przetwórstwo ww. surowców w tym miejscu. Również zabytki krzemienne potwierdzają tą tezę pozwalając zakładać, że to obozowisko 1-5 osób funkcjonowało prawdopodobnie kilkanaście dni zajmując się przetwarzaniem mięsa, skór i kości upolowanych zwierząt. 
Zabytki tego poziomu kulturowego zaliczono do kultury oryniackiej okresu początku II (młodszego) plenivistulianu.

Czwarty poziom kulturowy to 8 wyrobów krzemiennych o lewaluaskich cechach technicznych. 

Piąty poziom kulturowy również pochodzi ze środkowego paleolitu i obejmuje 15 zabytków krzemiennych, w tym 2 zgrzebła boczne ze ścienioną podstawą i z retuszem typu Quina, załuskany wiór lewaluaski oraz narzędzie wnękowe.  Wśród wyrobów kościanych wyróżnia się żebro nosorożca włochatego pokryte reliefem i rozszczepione na jednym z końców. Formy krzemienne posiadają nieyraźne elementy tradycji mikocko-prądnickiej z udziałem techniki lewaluaskiej z Wczesnego Vistulianu.

Ostatni i zarazem najstarszy poziom kulturowy objął 7 mało charakterystycznych zabytków krzemiennych.

Zobacz także