Boner Seweryn

Poprawiono: środa, 05 lipiec 2017 Opublikowano: środa, 05 lipiec 2017

1486-1549

Bratanek Jana Bonera, kasztelan sądecki, żupnik, bankier Zygmunta I; mecenas sztuki.
Orzymując w spadku po stryju Janie Bonerze dobra ogrodzienieckie i w posagu od żony Zofii Bethmanówny Balice stał się właścicielem wielkich posiadłości. Oprócz nich nabył także Kamieniec za długi hetmana kamienieckiego. Posiadał również kilkadziesiąt wsi w woj. sandomierskim w powiecie wiślickim i pilzneńskim. Kilkanaście odziedziczonych kamienic po Bethmanach z główną siedzibą Bonerowską - domem na rynku w Krakowie oraz wielkie winnice na Węgrzech pod Koszycami, to krótki opis potężnego majątku Seweryna Bonera. Przy takim majątku wszedł od razu w szeregi arystokracji rodowej. Po stryju wraz z godnościami wielkorządcy i żupnika krakowskiego otrzymał starostwo rabsztyński, ojcowskie i czchowskie. Mianował się Seweryn Boner z Balic na Ogrodzieńcu i Kamieńcu Pan i Dziedzic. Cesarz Ferdynand I, często mając pustkę w szkatule obficie korzystał z finansowania u Bonera. Jego majątkowi nadał w 1540 nawet tytuł "Baronii". Korzystając z tego Seweryn Boner wywyższał osady do godności miast, nadawał im przywileje dorównujące królewskim. W swoich miastach wprowadzał sądy i rządy na prawach magdeburskich, włącznie z prawem miecza. Pamiątką po okresie kiedy zajmował się przebudową Wawelu jest piękne tondo, dzieło Berecciego z obrazem Dawida, który jest portretem Seweryna Bonera. Był bardzo płodny w zakresie budowy okazałych gmachów. On to przyczynił się do rozbudowy zamku Odrzykoń oraz zamku Ogrodzieniec. Na jego zlecenie rozbudowano i przebudowano kaplicę p.w. św. Jana Chrzciciela w kościele Mariackim w Krakowie. On również ufundował piękne renesansowe płyty nagrobne dla swej żony Zofii z Bethmanów w rok po jej śmierci tj. w 1533 i sobie w 1538. Zostały one odlane z brązu prawdopodobnie w warsztacie Hansa Vischera w Norymberdze i stanowią obecnie wybitne dzieła sztuki. Dom Seweryna Bonera był zawsze otwarty dla uczonych. Świadczą o tym chociażby listy Erazma z Rotterdamu kierowane do niego. Wiadomo, że w posiadłości w Balicach z wielką wytwornością podejmował królową przy dźwiękach własnej kapeli. 
Mimo tak wybitnej osobowości pospólstwo posądzało go o szerzenie arianizmu i sprzyjanie kalwinom. Seweryna Bonera lud nienawidził również za nadmierną chciwość. Po śmierci został pochowany jako innowierca nie w kaplicy rodowej w kościele Mariackim lecz w kaplicy Bonerowskiej w kościele parafialnym w Kromołowie. Jego druga żona Jadwiga Kościelecka, która wyprawiła mu ten pogrzeb kazała sporządzić marmurową płytę nagrobną dla męża, lecz wkrótce wszystko to powyrywano a kości Seweryna powyrzucano. Jeszcze w 1748 r. w czasie wizytacji parafii, biskup krakowski upomniał lud, aby zaprzestał profanacji zwłok Seweryna Bonera. Seweryn pozostawił po sobie czterech synów (Franciszka, Jakuba, Jana i Stanisława), którzy jednak wkrótce zmarli. Jedynie Stanisław dokonał niewielkiej przebudowy zamku Ogrodzieniec. Dobra ogrodzienieckie dostała zatem jako wiano jedyna jego córka Zofia.