Boner Jan

zm. 1523

Jeden z protoplastów wielkiego rodu kupieckiego Bonerów w Polsce pochodzącego z Alzacji.
Wezwany przez Wisseburczyków przeniósł się z Wrocławia do Krakowa i tu założył spółkę handlową z Zajfrydem Bethmanem i jego synem Sewerynem. Spółka ta posiadała ogromne składy różnych towarów dostarczanych m.in. na dwór królewski. Dzierżawili m.in. komory celne w Sandomierzu, Lublinie i Lwowie. W wyniku poślubienia najmłodszej córki rajcy krakowskiego Stanisława Morsztyna - Szczęsnej otrzymał posag o wartości około dwóch tysięcy złotych polskich. 
W 1498 został członkiem rady miejskiej miasta Krakowa, która po roku 1511 przyznała mu kaplicę rodzinną p.w. św. Jana Chrzciciela w kościele Mariackim w Krakowie. Zatwierdzone to zostało przez ówczesnego papieża w dniu 19 VII 1513 r. Jan Boner przyozdobił ją obrazami pędzla Hansa Kulmbacha. 
Dzięki wielkim operacjom handlowym łączenia się w spółki z bogatymi kupcami krajowymi i zagranicznymi doszedł do olbrzymiego majątku, który wykorzystał do udzielania kredytów i pożyczek finansowych. O wielkości jego majątku może świadczyć fakt, że udzielał pożyczek również królom: Janowi Olbrachtowi, Aleksandrowi i Zygmuntowi Staremu. Dzięki swojemu talentowi w handlu stał się głównym dostawcą i bankierem na dworze króla Zygmunta Starego. W zamian dostał w dzierżawę wieś Łobzów Królewski, czynsz królewski od Gdańska i młyn kamienny w Krakowie. 
Jan Boner zrzucił używany do tej pory gmerk i przybrał herb, prawdopodobnie od nadania cesarza Maksymiliana I. Po uzyskaniu przez Jana Bonera w 1514 r. szlachectwa polskiego (tzw. indygenatu) król Zygmunt Stary uznając go za człowieka znanego z dobrego gospodarowanie mianował go burgrabią, czyli zarządcą zamku królewskiego. 
W 1515 daje mu z kolei żupy solne, a w 1516 mianuje go wielkorządcą krakowskim. Ponadto Jan Boner był wykonawcą różnych zadań zlecanych przez tego króla. Gdy król Zygmunt August po śmierci Barbary Radziwiłłówny miał wstąpić w powtórny związek małżeński wówczas Zygmunt Stary polecił Bonerowi zbadać rozmaite szczegóły zaproponowanych mu przez cesarza Maksymiliana kandydatek na królowe. 
Jan Boner chcąc się przypodobać dworzanom powykupywał z zastawu myta i realności koronne, powypłacał królewskich dworzan, poskromił i ukrócił nadużycia. W kopalniach olkuskich wprowadził ulepszenie techniczne i organizacyjne, a w szczególności finansowe. 
W Bochni i Wieliczce uporządkował żupy solne. Podniósł stan dochodów, polecił bić monetę i do takiej zamożności doprowadził swój majątek, iż mógł inwestować zdobyte kapitały w różne "przedsiębiorstwa przemysłowe" i górnicze oraz lokować je w rozległe dobra ziemskie. 
Pod koniec życia pragnął przedsięwziąć na własną rękę działalności w zakresie górnictwa i nawet uzyskał przywilej na poszukiwanie kruszców w całej Polsce. Zmarł 15 XII 1523 r., a dziewięć dni później został pochowany w rodzinnej kaplicy w kościele Mariackim w Krakowie. 
Mimo zagranicznego pochodzenia cały swój olbrzymi majątek przekazał w testamencie krewnym zamieszkałym wyłącznie w Polsce. Na egzekutorów testamentu król wyznaczył swojego sekretarza, a byłego sekretarza spółki bonerowskiej Decjusza oraz bratanka zmarłego Seweryna. Likwidacja spraw spadkowych trwała do 1531. Największą część majątku uzyskał Seweryn Boner.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł