Fauna

Poprawiono: czwartek, 15 czerwiec 2017 Opublikowano: czwartek, 15 czerwiec 2017

Obszar Wyżyny stanowi podobnie jak w przypadku flory odrębną krainę zoogeograficzną pod nazwą Jura Krakowska. Na skutek szkodliwego dla środowiska przyrodniczego oddziaływania gospodarki człowieka została tu wytępiona znaczna liczba gatunków ssaków i innych rzadkich zwierząt. Dawniej charakterystyczny dla Jury był np. wąż Eskulapa, który został wytępiony niemal w całej Polsce. Zwiększyła się natomiast liczba zwierząt drobnych, szczególnie bezkręgowców. Obecnie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej występują zwierzęta typowe dla bardzo ciepłych i silnie zagospodarowanych obszarów chociaż można tu spotkać również wiele rzadkich gatunków zwierząt. 

W wodach Warty, Pilicy i innych jurajskich rzekach bardzo popularne są gąbki. Najpopularniejszym ich gatunkiem tu występującym jest nadecznik Spongilla lacustris. Najczęstszym miejscem występowania nadeczników są stare konary i pale podwodne.

Bezkręgowce w znacznej mierze są reprezentantami południowej części naszego kontynentu. Na Jurze stwierdzono występowanie aż 700 gatunków  chrząszczy, 250 gatunków pszczołowatych i prawie 100 gatunków mięczaków. Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego żyje stonoga Trachelipus nodulosus. Do tej pory zaledwie jeden raz udało się zanotować jej obecność na Jurze, a najbliższe tereny gdzie spotkano ten gatunek to Niecka Nidziańska i Pieniny. Również na terenie OPN zanotowano występowanie pluskwiaka - strojnicy włoskiej, której pancerz pokryty jest przemiennie leżącymi czerwonymi i białymi pasami. Z chrząszczy najbardziej niezwykłym gatunkiem na jaki tu natrafiono podczas badań jest ryjkowiec pontyjski pochodzący z północnej Turcji. Oprócz niego na uwagę zasługuje również kózka purpurówka, niewielka zielarka (Phytoecia unicinata) oraz jelonek rogacz - największy europejski chrząszcz. Uwagę warto zwrócić również na gatunki arktyczno-alpejskie, z których należy przynajmniej wymienić: chrząszcza niestrudka (Bembidion tibiale), rynnicę lapońską. Elementami borealno-górskimi są trzmiele i tak np. Bombus jonellus spotykany najczęściej na Górze Zborów. Spośród ślimaków prawdziwą atrakcją jest poczwarówka prążkowana.

Na Wyżynie Krakowskiej obok wymienionych wyżej bezkręgowców występuje aż 1200 gatunków motyli z 25 rodzin. Badania nad nimi prowadzono już w XIX w. a najsłynniejszym badaczem tych zwierząt na Jurze był T. Żebrowski. Tereny naskalne zamieszkiwane są przez pazia królowej podlegającego całkowitej ochronie. W tym samym środowisku zamieszkują również modraszki a także kraśnik (Zagaena trifolli). Na terenach polnych żyją m.in. kniejowce i mieniaki Spośród motyli nocnych warto wspomnieć o nastroszu półpawiku, wstęgówce i sówkach, które tutaj występują najliczniej. Niezwykle interesujący jest również występujący tu motyl zmierzchnica trupia główka zaliczany do największych motyli zamieszkujących Polskę.

Spośród ryb na Jurze stwierdzono występowanie aż 25-30 gatunków. Najpopularniejszymi rybami są tu: szczupak, płoć, leszcz, karp, pstrąg potokowy, strzeble potokowe, głowacze białopłetwe i trocie.

Zamieszkuje tu 21 gatunków płazów (14 gatunków) i gadów(7 gatunków) w tym: grzebiuszka, ropucha paskówka, padalec turkusowy, żółw błotny (w stawach i bagniskach Puszczy Dulowskiej), gniewosz, zaskroniec i żmija.

Z ptaków, których naliczono tu ponad 170 gatunków (niektóre źródła podają 200 gatunków), licznie występują sowy, w tym rzadko - puchacze (znajdujące na swoje siedliska jaskinie i szczeliny skalne), orliki krzykliwe, pustułki, drozdy skalne, pliszki górskie, bociany czarne, dzięcioły czarne, cietrzewie, kulony (w północnej części Wyżyny), nagórniki, zimorodki i białorzytki. Spotkano tu gatunki pochodzące z kontynentu azjatyckiego: kruk, wrona, dzięcioł zielonosiwy, mysikrólik, jak i stanowiące element zachodnioeuropejski: kilczyk, kląskawka, słowik rdzawy oraz dzięcioł zielony (bardzo rzadki, czasami spotykany jeszcze w lasach żareckich w okolicach Czarnego Kamienia i Ogorzelnika). Gatunkami typowo śródziemnomorskimi są: nagórnik oraz dzierzba rudogłowa. Popularnie spotykane są tu natomiast jastrzębie.

Z ssaków (na Jurze zanotowano występowanie 50 gatunków) występują tu zwierzęta rzadko spotykane w Polsce m. in.: łoś (w Puszczy Dulowskiej) i bobry (w Pilicy k. Szczekocin, Młyny k. Kostkowic). Najliczniej ssaki są reprezentowane przez: mysz leśną, wiewiórkę, zająca szaraka, kunę leśną, sarnę, lisa i dzika.

Na szczególna uwagę wśród ssaków zasługują nietoperze, których na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej żyje 17 gatunków m. in. rzadkie: nocek orzęsiony (w Jaskini Wierzchowskiej Górnej i Jaskini Racławickiej - jedyne występowanie w Polsce), podkowiec duży (stwierdzony w Polsce tylko w Jaskini Nietoperzowej), gacek wielkouchy, podkowiec mały (w Sokolich Górach) oraz mroczek posrebrzany 

Endemitami wśród fauny są tu: jelonek rogacz, paź królowej i paź żeglarz. Do endemitów należy zaliczyć również chrząszcze jaskiniowe (Choleva lederina gracilenta, Catops tristis inferus).

W wodach źródeł krasowych (m.in. w Dolinie Sąspówki) zachował się relikt z epoki lodowcowej, przedstawiciel fauny bezkręgowej - wypławek alpejski (planaria alpina).