Wiek XII

Poprawiono: czwartek, 15 czerwiec 2017 Opublikowano: niedziela, 11 czerwiec 2017

XII w. - powstają katedry i kościoły opackie m.in. w Krakowie (I i II katedra na Wawelu) i Tyńcu. Krakowska szkoła katedralna rozporządzała wówczas znaczną biblioteką. W okolicach Krakowa rozpowszechniona była budowa kościołów jednonawowych, czworobocznych z absydami (Siewierz) oraz kościołów z kwadratowym prezbiterium i wieżą w fasadzie (Wysocice i Giebło).

pocz. XII w. - założenie obronne na wzgórzu zamkowym w Będzinie stało się z niewiadomych przyczyn zbędne, a w miejscu zniwelowanego terenu założono cmentarz

XII-1poł. XIII w. - osadnictwo na górze zamkowej w Będzinie ostatecznie przeniosło się na zachodni cypel wzgórza w pobliżu Przemszy

XII - XIII w. - w Okienniku Dużym w Skarżycach istnieją umocnienia obronne

1102-1138 - państwem rządzi Bolesław Krzywousty, który uposaża katedrę w Krakowie o dodatkowych 20 kanoników (co razem z uposażeniem Władysława Hermana dało ogromną liczbę 44 osób duchownych). Znaczenie tego biskupstwa znacznie wzrosło a sam biskup krakowski szedł zaraz po arcybiskupie gnieźnieńskim. W związku z tym biskup wrocławski toczył spory o prymat. Ostatecznie spór został rozwiązany przez Iwo Odrowąża na korzyść Krakowa.

1112 - arcybiskupem gnieźnieńskim był Marcin, a biskupem krakowskim Maur.

1120 - pierwsze wzmianki o Bydlinie

1136 - do diecezji gnieźnieńskiej należały m.in. kasztelania Ruda i Sieradz, czyli północna część Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej.

1138 - testamentem księcia Bolesława Krzywoustego państwo polskie zostało podzielone na pięć dzielnic, z których cztery były dziedziczne a z Ziemi Krakowskiej, obejmującej znaczne tereny obecnej Jury, Ziemi Sieradzkiej, Łęczyckiej i Pomorza Gdańskiego utworzono dzielnicę senioralną, którą władać miał najstarszy z rodu Piastów. Senior był też zwierzchnim księciem, miał więc prawo utrzymywania wojska w ważniejszych grodach w pozostałych dzielnicach i reprezentował państwo na zewnątrz. On też powoływał kandydatów na arcybiskupa. Dzielnica senioralna wraz z grodem senioralnym Krakowem przypadła Władysławowi II. Książę ten otrzymał również ziemie śląskie. Wkrótce Władysław został wygnany z kraju przez młodszych braci.

1140 - Janisław, biskup wrocławski, sprowadza do Polski Cystersów, którzy przez około 140 lat cieszyli się największym rozwojem spośród wszystkich zakonów w Polsce. Właśnie ten biskup zakłada pierwsze opactwo cysterskie w Zbrzeźnicy pod Jędrzejowem w diecezji krakowskiej, które było najznamienitszym spośród licznych klasztorów tego zakonu. Powodem takiego wywyższania właśnie tego miejsca było przechowywanie w nim oryginału listu św. Bernarda oraz kroniki pisane tu przez biskupa krakowskiego Wincentego Kadłubka.

1146-1173 - Władysław II po przegranej bitwie z braćmi walczącymi o władzę został wygnany (stąd nazwano go Wygnańcem), opuścił kraj a rządy senioralne w Krakowie objął Bolesław Kędzierzawy.

2 połowa XII w. - zakon Kanoników Regularnych Laterańskich, drugi z zakonów po Benedyktach, który przybył do Polski wzmacniać wiarę chrześcijańską posiada tylko dwa opactwa, w tym jedno w Mstowie.

1162 - pan małopolski Jaksa herbu Gryf, podczas pielgrzymki do Jerozolimy poznał kanoników przy kościele grobu świętego (tzw. Templariuszy szpitalnych) i uprosił patriarchę zastępującego im opata, aby dał kilku braci do Polski. Dla nich Jaksa oddał na uposażenie trzy wsie: Miechów, Zagurzyn i Komorów, wystawiwszy w Miechowie klasztor i kaplicę. Klasztor Miechowitów zaowocował w późniejszych latach powstaniem klasztorów tego zakonu w Gnieźnie, Sieradzu, Sandomierzu i kilku innych miejscach.

1173-1177 - po śmierci Bolesława Kędzierzawego Mieszko III Stary podjął próbę odbudowy autorytetu władzy centralnej. Jego polityka zjednoczeniowa ponownie wywołała bunt możnych świeckich i duchownych, którzy to wygnali go ze stolicy krakowskiej w 1177 r.

1177-1194 - Po wygnaniu Mieszka III Starego na tron krakowski możni powołali najmłodszego syna Krzywoustego - Kazimierza Sprawiedliwego. Książę ten, pragnąc utrzymać się na tronie krakowskim i zapewnić dzielnicę senioralną swoim potomkom, szukał oparcia w duchowieństwie i możnych, przez co nie umocnił władzy królewskiej i Dzielnica Senioralna straciła na swoim znaczeniu.

1178 - Kazimierz Sprawiedliwy odstępuje księciu raciborskiemu (późniejszemu opolskiemu) Mieczysławowi m.in. okolice Chrzanowa, Oświęcimia i Wadowic, co spowodowało przybliżenie granicy ze Śląskiem do Krakowa.

1179 - Kazimierz II Sprawiedliwy podarował Oświęcim i okoliczną ziemię (Księstwo Oświęcimskie, po łac. Osvecimia, Osviecimum) swemu chrześniakowi Kazimierzowi.

1180 - Kazimierz II Sprawiedliwy podarował Księstwo Siewierskie (po łac. Ducatus Severiensis) swemu chrześniakowi, Kazimierzowi, synowi Mieczysława, księcia raciborskiego. Od tej pory księstwo to pozostawało w rękach Piastów śląskich, aż do 1443 r.

koniec XII w. - Zator wraz z Księstwem Zatorskim (po łac. Zatoria z częścią ziemi krakowskiej stal się własnością Piastów śląskich.

1194-1202 - walki o tron krakowski i o przywrócenie zasady senioratu, czyli zasiadania na tronie krakowskim przez najstarszego z rodu.

1198 - pierwsza wzmianka o wsi "Borouna" (Borowno), kiedy to Kajnimir wymienił ją na Żytno. Niedługo potem była ona siedzibą rozległej parafii a później stała się własnością prywatną

przełom XII i XIII w. - na wschodnim krańcu Sułoszowej na wzgórzu Zamczysko powstaje gród